TÜRKİYE’DE FARS DİLİ VE EDEBİYATI ALANINDA
YAPILAN ÇALIŞMALAR BİBLİYOGRAFYASI DENEMESİ I:
FARS DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALLARINDA
HAZIRLANAN DOKTORA VE YÜKSEK LİSANS TEZLERİ
Kadir TURGUT
Özet
Bu çalışma Türkiye’de Fars dili ve edebiyatı alanında yapılan
çalışmalara ait bibliyografya denemesinin bir bölümü olarak hazırlanmış
olup, Türkiye üniversitelerinin Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında
hazırlanan doktora ve yüksek lisans tezlerini konu almaktadır. Çalışmada
Türkiye’de Fars dili ve Edebiyatı alanında yapılmış yayın ve incelemeleri
konu alan bibliyografya çalışmaları ve Türkiye üniversitelerindeki Fars
Dili ve Edebiyatları Anabilim Dallarının tarihi kısaca tanıtılmış, Türkiye
üniversitelerinin ilgili anabilim dallarında hazırlanan tezlerin sayısal
verileri ve istatistik tabloları verilmiştir. Bu tablolarda yıllara göre Fars
Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında toplam kaçar adet tez hazırlandığı,
her tez yöneticisinin/danışmanının hangi üniversitelerde kaç adet tez
yönettiği, söz konusu anabilim dallarında hazırlanan tezlerin bu anabilim
dallarının bulunduğu üniversitelerde hazırlanan tezlere ve Türkiye
üniversitelerinde hazırlanan tezlere oranı, bu tezlerin hazırlandığı
üniversitelere göre sayısal ve yüzdelik dağılımı, yıllara göre Türkiye’de
hazırlanan doktora ve yüksek lisans tezleri içerisinde Fars Dili ve
Edebiyatı Anabilim Dallarında hazırlanan tezlerin oranı ve bu anabilim
dallarında hazırlanan tezlerin konularına göre dağılımı gösterilmiştir. Son
olarak Türkiye üniversitelerinin Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim
Dallarında hazırlanan doktora ve yüksek lisans tezlerinin
akademik/bibliyografik künyeleri verilmiştir.
Anahtar Kavramlar: Fars Dili, Fars Edebiyatı, Bibliyografya.

 Araş. Gör., İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı.
(turgutkadir@yahoo.com)
76 Kadir TURGUT
A TENTATİVE BİBLİOGRAPHY OF THE WORKS
ON PERSİAN LANGUAGE AND LİTERATURE İN
TURKEY I: PHD AND MA THESES PREPARED AT
THE PERSİAN LANGUAGE AND LİTERATURE
DEPARTMENTS
Abstract
The present work, prepared as a part of the bibliography of the works
on the Persian language and literature in Turkey, focuses mainly on the
PhD. and MA theses completed at the of Persian Language and Literature
departments in the Turkish universities. After a brief introductory
information of the bibliographical works done on the publications and
researches over Persian language and literature in Turkey, and a short
history of the Persian Language and Literature departments, quantitative
data and statistical tables of the theses in question have been presented.
The tables have shown the overall number of the mentioned theses in each
university, their supervisors, their distribution over supervisors and
universities, the comparison of the theses prepared in the universities with
the Persian language and literature divisions with the theses prepared on
other subjects in the same universities and other universities in Turkey,
the ratios of the above-mentioned theses with respect to the other theses in
those universities and finally the annual and topical proportion of the
PhD. and MA theses prepared at the Persian Language and Literature
Departments to the theses completed in Turkey. Finally, the short
academic/bibliographic descriptions of the PhD. and MA theses prepared
at the Persian Language and Literature Departments in Turkish
universities have been provided.
Keywords: Persian Language, Persian Literature, Bibliography
A. Giriş
Fars dili ve edebiyatı Türkiye’de sürekli ilgi görmüştür. Tarih boyunca
Farsça öğretimi çeşitli kurumlar altında ve özel gayretlerle sürdürülmüştür.
Ayrıca Fars edebiyatının seçkin eserlerinin orijinal metinleri yahut tercümeleri
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 77
basılmış ve okunmuştur. Bazı Osmanlı aydınları da Fars edebiyatı üzerine
incelemeler ve değerlendirmeler yapıp yayınlamışlardır.1
Cumhuriyet döneminde Üniversitelerde açılan Fars Dili ve Edebiyatı
kürsüleri/bölümleri/anabilim dalları/bilim dalları sistemli ve kapsamlı bilimsel
çalışmalar yapılmasına, Fars Dili ve Edebiyatı araştırmaları ile Farsça
öğreniminin gelişmesine yol açmıştır.2
Bu kapsamda çok sayıda tez ve bilimsel
eser hazırlanmıştır.
Türkiye’deki üniversitelerin Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında
yapılan akademik çalışmalar, yalnız Fars edebiyatı ve İran kültürü/tarihi için
değil, Türk kültürü, tarihi ve edebiyatı için de önemli katkılar sağlamıştır.
Yapılan çalışmalarda Türk kültür ve edebiyatında etkili olmuş önemli Fars
edebiyatı yazar ve şairleri ile bunların eserleri tanıtılmış, bunun yanında Farsça
yazan yahut Farsça yazılan eserler üzerine çalışma yapmış olan Türk
şahsiyetleri hakkında da çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmaların bir kısmı
bilimsel yöntemlerle tarihi eserlerin doğru metinlerinin ortaya konması
çalışmalarıdır. Bunun için birçok önemli eserin tenkitli metni (édition critique)
ve Türkçe çevirileri hazırlanmış ve bu eserler üzerinde bilimsel incelemeler
yapılmıştır. Söz konusu çalışmaların önemli bir kısmını yüksek lisans ve
doktora tezleri oluşturmaktadır. Ancak şu ana kadar bu çalışmalar hakkında
ayrıntılı bir bibliyografya çalışması yapılmamıştır.
B. Türkiye’de Fars Dili ve Edebiyatı Alanında Yapılan Araştırma ve
Yayınları Konu Alan Bibliyografya Çalışmaları
Türkiye’de yapılan Fars Dili ve Edebiyatı çalışmaları hakkında şimdiye
dek bazı bibliyografya çalışmaları yapılmıştır.
1. Türkiye’de Basılmış Farsça Eserler, Çeviriler ve İran’la İlgili
Yayınlar Bibliyografyası, Ankara, Milli Kütüphane Genel Müdürlüğü
- Başbakanlık Basımevi, 1971.

1 Mustafa Çiçekler, “Tanzimat Sonrası Türkiye’de Farsça Eğitimi”, Name-i Aşina, Kış-İlkbahar 2004,
sayı: 15-16, s. 85-102.
2 Ahmet Çelik, “Tanzimat’tan Günümüze Türkiye’de Farsça Öğretimi”, Yayınlanmamış Doktora Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Mehmet Kanar, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı Fars Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, 2005, s. 325.
78 Kadir TURGUT
Milli Kütüphane Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan bu eser, 1729-
1970 yılları arasında Türkiye’de basılan Farsça ve Farsçadan çeviri eserlerle
Fars edebiyatı ve İran hakkında yazılan Türkçe kitap ve makaleleri
içermektedir.
2. İran Türkçe Yayınları Bibliyografyası (1979-1990), Ankara, İran
İslam Cumhuriyeti Ankara Büyük Elçiliği Kültür Müsteşarlığı, 1991.
Bu eserde, 1979-1990 yılları arasında Türkiye’de basılan Fars edebiyatı
ve İran ile ilgili kitaplara yer verilmiştir.
3. Bahaeddin Yediyıldız, “Türkiye’de Yapılan Araştırmalara Göre İran ve
İranlılar”, İran ve Türkiye Arasındaki Tarihi ve Kültürel İlişkiler
Konulu Makaleler Mecmuası 1, İslami Kültür ve İlişkiler Teşkilatı &
Türk Tarih Kurumu, 2002, s.185-216.
Prof. Dr. Bahaeddin Yediyıldız’ın bu makalesinde İran Tarihi, kültürü ve
edebiyatıyla ilgili Türkiye’de hazırlanan ve basılan kitap, tez, ve makaleler yer
almaktadır.
4. M. Nazif Şahinoğlu ve M. Sadi Çögenli, Eski Harflerle Basılmış
Farsça Dilbilgisi Kitapları Katalogu, Erzurum Atatürk Üniversitesi,
Fen Edebiyat Fakültesi Ofset Tesisleri, 1989.
Prof. Dr. M. Nazif Şahinoğlu ve Prof. Dr. M. Sadi Çögenli’nin hazırladığı
bu eserde, Türkiye’de Arap harfleriyle basılmış Farsça grameri kitaplarının
künyeleri verilmiştir.
5. Mehmet Kanar, “Fars Dili ve Edebiyatı Alanında Türkiye’de Yapılan
Bazı Akademik Çalışmalar ve Yayınlar (Mütercimin Eki)”, Muhammed
Emin Riyâhî, Osmanlı Topraklarında Fars Dili ve Edebiyatı, çev.
Mehmet Kanar, İstanbul, İnsan Yayınları, 1995, s. 284-287.
Yukarıda adı geçen eseri Türkçeye kazandıran Prof. Dr. Mehmet Kanar,
yer yer açıklama ve notlar eklemiş, eserin sonunda da yazarın bahsetmediği
Türkiye’de yapılan Fars Dili ve Edebiyatı araştırmalarının bir kısmını vermiştir.
6. Orhan Başaran, Fars Dili ve Edebiyatı İle İlgili Bazı Sözlük ve
Gramerler, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayını,
Erzurum 2000.
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 79
7. Orhan Başaran, Farsça Grameri Üzerine Bir Bibliyografya
Denemesi, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayını,
Erzurum 2000.
Yrd. Doç. Dr. Orhan Başaran’ın yukarıdaki iki çalışmasında Türkiye ve
Türkiye dışında hazırlanan Farsça dilbilgisi ve sözlük kitapları verilmiştir.
8. Nimet Yıldırım, Fars Edebiyatında Kaynaklar, Erzurum, Atatürk
Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayını, 2001.
Prof. Dr. Nimet Yıldırım, Fars dili ve edebiyatı alanındaki kaynak eserleri
çeşitli başlıklar altında tanıttığı bu eserinde, çeşitli konularda Türkiye’de
hazırlanan çalışmalara da yer vermiştir.
9. Yusuf Öz, “Modern İran Edebiyatı Üzerine Bir Bibliyografya
Denemesi”, Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, Bahar 2003, yıl:
III, sayı: 9, s. 35-54.
Doç. Dr. Yusuf Öz’ün makalesinde, Türkiye’de basılan çağdaş İran
edebiyatıyla ilgili çeviri ve telif eserlerle incelemeleri yer verilmiştir.
10. Ahmet Çelik, “Tanzimat’tan Günümüze Türkiye’de Farsça Öğretimi”,
Yayınlanmamış Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Mehmet Kanar,
İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Fars Dili ve Edebiyatı
Bilim Dalı, 2005.
Dr. Ahmet Çelik, hazırladığı doktora tezinin bir bölümünde Türkiye’de
hazırlanmış ve basılmış Fars Dili ve Edebiyatıyla ilgili bir kısım kitap, tez ve
makalelere yer vermiştir.
11. Mustafa Çiçekler, Farsça Matbu Eserler Kataloğu (Osmanlı'dan
Günümüze), (Yayınlanmamış).
Prof. Dr. Mustafa Çiçekler, hazırladığı bu çalışmada Türkiye’de basılan
Farsça eserlerin bibliyografyasını açıklamalarla birlikte vermiştir.
Aşağıda künyeleri verilen bibliyografik çalışmalar da genel olarak Fars
dili ve edebiyatıyla değil, Mevlana ve eserleriyle ilgili bibliyografya
çalışmalarıdır.
80 Kadir TURGUT
12. Mehmet Önder, İsmet Binark, Mustafa Nejat Sefercioğlu, Mevlana
Bibliyografyası I: Basmalar (Kitap-Makale); II: Yazmalar, İstanbul,
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1974.
13. Ali Temizel, “Mevlâna ve Mevlevilikle İlgili Eski Harfli Türkçe Eserler
ve Mü’ellifleri”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. Adnan
Karaismailoğlu, Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1996.
14. Adnan Karaismailoğlu, Mevlana Kitaplığı Kataloğu, Konya, Selçuk
Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi, 1996.
15. Sinan Taşdelen, “Mevlâna ve Mevlevîlik Bibliyografyası”, Konya’dan
Dünya’ya Mevlâna ve Mevlevîlik, Konya 2002, s. 353-366.
16. Necip Fazıl Duru, “Türkiye Üniversitelerinde Mevlânâ Celâleddîn-i
Rûmî’nin Eserleri ve Mevlevîlikle İlgili Yapılmış Doktora ve Yüksek
Lisans Çalışmaları”, Nüsha-Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, yıl: 4,
sayı: 15, Ankara, Güz 2004, s. 41-52.
17. Ali Temizel, “Mevlevîlikle İle İlgili Eski Harfli Türkçe Eserler”, Nüsha
Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, yıl: 5, sayı. 18, Ankara, Yaz 2005, s.
99-114.
18. Adnan Karaismailoğlu, Sait Okumuş, Fahrettin Coşguner, Mevlana
Bibliyografyası, Konya, Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü,
2006.
19. Mustafa Tekin, “Mevlânâ Bibliyografyası”, Tasavvuf İlmi ve
Akademik Araştırma Dergisi Mevlânâ Özel Sayısı, yıl: 6, s. 14,
Ankara, Ocak-Haziran 2005, s. 735-774; İstem, yıl: 5, sayı: 10, 2007, s.
345-398.
20. Mevlana Bibliyografyası – Bibliography of Mawlana, Ankara, Milli
Kütüphane Başkanlığı Yayınları, 2007.
C. Türkiye Üniversitelerindeki Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları
Türkiye’de, İstanbul Darülfünûnu yahut hali hazırdaki adıyla İstanbul
Üniversitesi’nde baştan itibaren çeşitli bölümlerde Fars Dili ve Edebiyatına
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 81
yönelik dersler olmakla birlikte 1938 yılına kadar burada müstakil bir
kürsü/bölüm/anabilim dalı/bilim dalı bulunmamaktaydı.
Türkiye’de Fars Dili ve Edebiyatı alanında müstakil ilk kürsü/bölüm/ana
bilim dalı/bilim dalı, bugün Ankara Üniversitesi’ne bağlı olan Dil ve Tarih
Coğrafya Fakültesi’nde açılmıştır. 1935 yılında kurulan Dil ve Tarih Coğrafya
Fakültesi’nde ilk faaliyete başlayan bilim dallarından biri de Fars Dili ve
Edebiyatı Kürsüsü olmuştur. Bu birim, 1942 yılında Arap Dili ve Edebiyatı
birimiyle birleştirilerek Klasik Şark Dilleri Kürsüsü adı verilmiştir. 1946 yılında
Ankara Üniversitesi resmen kurulunca adı geçen fakülte ve bünyesindeki
kürsülerle birlikte Fars Dili ve Edebiyatı kürsüsü de Ankara Üniversitesi’ne
bağlanmıştır. 1981 yılından itibaren günümüze kadar Ankara Üniversitesi Dil ve
Tarih Coğrafya Fakültesi’nde Doğu Dilleri ve Edebiyatları Bölümü bünyesinde
yer alan Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı’nda, kuruluşundan itibaren
kesintisiz olarak lisans ve lisansüstü öğretim yapılmaktadır.3
Türkiye üniversitelerinde bu alanda müstakil kürsü/bölüm/anabilim
dalı/bilim dalının faaliyete başladığı ikinci üniversite İstanbul Üniversitesi
olmuştur. İstanbul Darülfünûnu zamanından beri Edebiyat şubesinde Fars
Edebiyatı dersinin var olduğu bilinmesine rağmen4
İstanbul Üniversitesi’nde
Fars Dili ve Edebiyatı öğretim faaliyeti yürüten ilk birim Arap-Fars Filolojisi
Kürsüsü adıyla 1938 yılında açılmıştır. Bu birim, 1963 yılında Arap Filolojisi
ve Fars Filolojisi olarak iki ayrı kürsüye ayrılmıştır. 1981 yılında yeni
Yükseköğretim Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden sonra Fars Filolojisi ve
Pakistan Kültürü Anabilim Dalı adı verilen Fars Filolojisi Kürsüsü, 1996 yılında
Urdu Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalının kuruluşundan sonra Fars Dili ve
Edebiyatı Anabilim Dalı adını almıştır. İstanbul Üniversitesi Edebiyat
Fakültesi’nde Doğu Dilleri ve Edebiyatları Bölümü çatısı altında yer alan Fars
Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, kuruluşundan itibaren kesintisiz olarak lisans
ve lisansüstü öğretimi faaliyeti yürütmektedir.5
1968 yılında Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi bünyesinde kurulan
Arap-Fars Filolojisi Bölümü ise 1974 yılında öğretim faaliyetine başlamıştır. Bu

3
Mürsel Öztürk, “Türkiye’de Farsça Eğitimi ve Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi”,
http://www.irankulturevi.com/lang-tr-TRKYEDEFARSAETM.cgi (30.12.2010).
4 Çelik, “Tanzimat’tan Günümüze Türkiye’de Farsça Öğretimi”, s. 161
5 Çelik, a.g.e., s. 262-263; http://www.istanbul.edu.tr/edebiyat/bolum_sayfasi/dogudilleri/fars_dili.htm,
(31.12.2010)
82 Kadir TURGUT
bölüm 1983 yılından itibaren Doğu Dilleri ve Edebiyatları Bölümü adını almış,
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı da bölüm bünyesinde yer alarak lisans ve
lisansüstü öğretim faaliyetini sürdürmüştür.6
1989 yılında Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi bünyesinde Doğu
Dilleri ve Edebiyatları Bölümü altında Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı
kurulmuştur. Bu anabilim dalı da kuruluşundan itibaren lisans ve lisansüstü
öğretim faaliyeti yürütmektedir.7
1992 yılında Kırıkkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi’nde Doğu
Dilleri ve Edebiyatları Bölümü bünyesinde Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim
Dalı kurulmuştur. Bu Anabilim Dalı’nda da bilimsel çalışmalar yanında lisans
ve lisansüstü öğretim faaliyeti yürütülmektedir.8
1992 yılında Dicle Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi ile Harran
Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi’nde Doğu Dilleri ve Edebiyatları Bölümü
ve bünyesinde Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı açılmıştır. Bu iki
üniversitede şu ana kadar yüksek lisans öğretimi yürütülmüş olup henüz lisans
ve doktora öğretimine başlanmamıştır.
9
Erciyes10, Çankırı Karatekin11, Ağrı İbrahim Çeçen12, Muş Alparslan13
gibi bazı üniversitelerde ise Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı resmen
kurulmuş olmakla birlikte henüz öğretime geçmemiştir.
Aşağıda Türkiye’de Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarının
bulunduğu üniversiteler ve bu üniversitelerde Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim
Dalının kuruluş tarihleri ile öğretim faaliyetine başlama tarihi ve ilk lisansüstü
tezin tamamlanma tarihi verilmiştir.

6 Çelik, “Tanzimattan Günümüze Türkiye’de Farsça Öğretimi”, s. 265;
http://atauni.edu.tr/#sayfa=edebiyat-fakultesi-tarihce (31.12.2010);
http://www.irankulturevi.com/turkce/farsca/ataturk.htm (31.12.2010).
7 Çelik, “Tanzimattan Günümüze Türkiye’de Farsça Öğretimi”, s. 267-268;
http://www.edebiyat.selcuk.edu.tr/Edebiyat_Web/web/dogudil/ana%20bilim%20dallari/Fars%20Dili/index.htm
(31.12.2010)
8
http://www.kku.edu.tr/fen_edebiyat/detay.php?git=badalbas&id=63 (31.12.2010);
http://www.irankulturevi.com/turkce/farsca/kirik.htm (31.12.2010).
9
http://tez2.yok.gov.tr (31.12.2010); http://fef.harran.edu.tr/dogudilleri/index.html (31.12.2010)
10 http://www.erciyes.edu.tr/tr/index.asp?menu=Akademik&eru_sayfa=fakulteler (31.12.2010)
11 http://fef.karatekin.edu.tr/tarihce.aspx (31.12.2010)
12 http://www.agri.edu.tr/birimler/fenedebiyat/menuislem.php?x=4 (31.12.2010)
13 http://www.alparslan.edu.tr/_akademik/fef/fef_birimler.html (31.12.2010)
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 83
Bu üniversitelerden beşinde lisans öğretimi, yedisinde yüksek lisans
öğretimi ve dördünde de doktora öğretimi verilmiştir. Makalemizin konusu olan
Fars Dili ve Edebiyatı doktora ve yüksek lisans öğretimi mezun sayılarına ait
istatistikî bilgiler aşağıda verilmiştir.
Üniversite ve Fakülte
Üniversite’nin/Fa
kültenin Kuruluşu
Fars Dili ve
Edebiyatı
Biriminin
kuruluşu
Öğretim Faaliyeti
Başlama tarihi
İlk Lisansüstü
Tezin
Tamamlandığı Yıl
Yürütülen
Öğretim Faaliyeti
Ankara Üniversitesi
Dil ve Tarih Coğrafya
Fakültesi
1935 1935 1942 1949
Lisans
Yüksek Lisans
Doktora
İstanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi
1453
1900
193314
1938 1938 1954
Lisans
Yüksek Lisans
Doktora
Atatürk Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi 1957 1968 1974 1984
Lisans
Yüksek Lisans
Doktora
Selçuk Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi 1975 1975 1989 1992
Lisans
Yüksek Lisans
Doktora
Kırıkkale Üniversitesi
Fen-Edebiyat Fakültesi 1992 1992 1993 1998 Lisans
Yüksek Lisans
Harran Üniversitesi
Fen-Edebiyat Fakültesi 1992 1992 1994 1997 Yüksek Lisans
Dicle Üniversitesi
Fen-Edebiyat Fakültesi 1982 1992 1996 2002 Yüksek Lisans
Tablo 1: Türkiye Üniversitelerindeki Öğretim Veren Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarının
Kuruluş, Öğretim Faaliyetine Başlayış ve İlk Lisansüstü Tezlerinin Tamamlanma Yılları
Tabloda verildiği üzere Türkiye’de ilk Fars Dili ve Edebiyatı
Kürsüsü/Bölümü/Anabilim Dalı/Bilim Dalı 75 yıl önce Ankara’da kurulmuş, bu
alanda ilk yüksek öğretim faaliyeti 72 yıl önce İstanbul’da başlamıştır. Bu
alanda hazırlanan ilk lisansüstü tez çalışması da 1949 yılında Ankara
Üniversitesi’nde yapılmıştır.

14 İstanbul Üniversitesi’nin ilk kuruluş yılı 1453 kabul edilmekle birlikte bu üniversite 1900 yılında İstanbul
Dârülfünûnu ve 1933 yılında İstanbul Üniversitesi adıyla yeniden kuruluş aşamaları geçirmiştir.
84 Kadir TURGUT
Çeşitli resmi kayıtlar ve hazırlanan tezler üzerindeki bilgiler, Fars Dili ve
Edebiyatı alanında yüksek öğretim faaliyeti yürüten birimlerin dönem dönem
farklı ad ve statüde var olduğunu göstermektedir. Ankara Üniversitesi Dil ve
Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde Fars Dili ve Edebiyatı öğretim faaliyeti yürüten
birimin 1950’li yıllarda Arap Dili ve Edebiyatı ile birlikte Klasik Şark Dilleri
Enstitüsü yahut Eski Şark Dilleri Enstitüsü adını taşıdığı15 ve ‘Dili ve
Edebiyatı’ ibaresi yerine ‘Filolojisi’ ibaresinin kullanıldığı, ‘anabilim’ dalı
yerine de ‘Kürsüsü’ ibaresinin kullanıldığını göstermektedir. 1960’lı yıllarda
‘Kürsüsü’ yerine ‘Bölümü’ ibaresinin kullanıldığını görmekteyiz. 1970’li
yıllarda Fars Dili ve Edebiyatı öğretimi veren birimin müstakil olduğu ve Fars
Filolojisi Kürsüsü şeklinde adlandırıldığı görülmektedir.
1981 yılından itibaren lisansüstü öğretimin her üniversitede kurulan
enstitüler bünyesinde yapılacağı öngörülmüş olduğundan, fakültelerde Doğu
Dilleri ve Edebiyatları Bölümü alt birimi olarak ‘Fars Dili ve Edebiyatı
Anabilim Dalı’ adıyla öğretim verilirken, Fars Dili ve Edebiyatı akademik
birimleri, kurulan Sosyal Bilimler Enstitüleri bünyesinde Doğu Dilleri ve
Edebiyatları ‘Anabilim Dalı’ bünyesinde ve ‘Fars Dili ve Edebiyatı ‘Bilim Dalı’
olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle bazı üniversitelerde Fars Dili ve Edebiyatı
adıyla değil Doğu Dilleri ve Edebiyatları adıyla doktora/yüksek lisans diploma
programı uygulanmaktadır. Fakat akademik disiplinler için fakültelerdeki
anabilim dalları esas alındığından, gerek tezi hazırlayanlar ve danışmanlığını
yürütenler bakımından, gerekse üzerinde çalışılan tez konuları bakımından Fars
Dili ve Edebiyatı ayrı bir anabilim dalı olarak düşünülmektedir.
Bununla birlikte 1980’li yıllarda hazırlanan tezlerde Sosyal Bilimler
Enstitüsü ibaresi yerine veya bu ibareyle birlikte Fars Dili ve Edebiyatı yüksek
öğretim biriminin bağlı olduğu Fakülte isminin de yazıldığı, 1990’lı yılların
ortalarına kadar tezler üzerinde Doğu Dilleri ve Edebiyatları kaydı bulunmayıp
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı ibaresinin yazıldığı görülmektedir. Bu
yıllardan sonra ise genel olarak Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı olarak
ayrıca doktora veya yüksek lisans programı uygulayan üniversitelerde
hazırlanan tezler üzerinde Doğu Dilleri ve Edebiyatı Anabilim Dalı ibaresiyle
birlikte Fars Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı ibaresinin de yazıldığı, müstakil Fars
Dili ve Edebiyatı lisansüstü öğretim programı uygulamayıp başka birimlerle

15 Bkz bu çalışmada “Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında Hazırlanan Yüksek Lisans ve Tezlerinin
Bibliyografik Künyeleri” I.a.5, I.a.6 ve I.a.7 numaralı tez künyesi.
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 85
birlikte Doğu Dilleri ve Edebiyatları adıyla lisansüstü programı uygulayan
üniversitelerde ise yalnızca Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı
ibaresinin yazıldığı görülmektedir.
D. Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında Hazırlanan Tezler
Hakkında İstatistikî Bilgiler
Şimdiye dek Türkiye üniversitelerinden beşinde Fars Dili ve Edebiyatı
alanında lisans öğretimi verilirken yedisinde yüksek lisans öğretimi ve dördünde
de doktora öğretimi yürütülmüştür. Doktora ve yüksek lisans programlarından
mezun olmak tez hazırlamak ve jüri önünde savunup başarılı olmak şartına bağlı
olduğundan, aşağıdaki tablolarda verilen tez istatistikleri, aynı zamanda
lisansüstü öğretim programlarından mezun olanların sayılarını da vermektedir.
Fars Dili ve Edebiyatı yüksek lisans ve doktora öğretimi yürüten üniversiteler,
mezun sayısı bakımından sırasıyla İstanbul Üniversitesi, Ankara Üniversitesi,
Atatürk Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi, Kırıkkale Üniversitesi, Dicle
Üniversitesi ve Harran Üniversitesi’dir. Aşağıda Fars Dili ve Edebiyatı alanında
lisansüstü öğretim verilen üniversiteler ve buralarda hazırlanan tezler hakkında
istatistikî tablolar verilmiştir.
1. Fars Dili ve Edebiyatı Alanında Yapılan Tezlerin Yıllara Göre Dağılımı
Aşağıda verdiğimiz tabloda görüldüğü üzere Türkiye üniversitelerinde ilk
doktora öğretimi ve tez hazırlama faaliyeti 1949 yılında gerçekleştirilmiştir.
Yüksek lisans öğretimi ve yüksek lisans tezi çalışmalarının ilki 1984 yılında
gerçekleşmiştir. Aşağıda, yıllara göre üniversitelerde hazırlanan doktora ve
yüksek lisans tez sayısı görülmektedir.
86 Kadir TURGUT Üniversite Ankara Ü. İstanbul Ü. Atatürk Ü. Selçuk Ü. Kırıkkale Ü.
Dicle Ü.
Harran Ü.
TOPLAM
Yıl DR YL DR YL DR YL DR YL DR YL DR YL DR YL DR YL Toplam
1949 1 1 0 1
1950 0 0 0
1951 2 2 0 2
1952 0 0 0
1953 1 1 0 1
1954 1 1 0 1
1955 0 0 0
1956 1 1 0 1
1957 0 0 0
1958 0 0 0
1959 1 1 0 1
1960 1 1 0 1
1961 0 0 0
1962 0 0 0
1963 0 0 0
1964 0 0 0
1965 0 0 0
1966 3 3 0 3
1967 1 1 0 1
1968 1 1 0 1
1969 0 0 0
1970 0 0 0
1971 1 1 0 1
1972 0 0 0
1973 1 1 0 1
1974 1 1 0 1
1975 2 2 0 2
1976 1 1 0 1
1977 1 1 1 1 2
1978 1 3 3 1 4
1979 1 1 0 1
1980 4 4 0 4
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 87 Üniversite Ankara Ü. İstanbul Ü. Atatürk Ü. Selçuk Ü. Kırıkkale Ü. Dicle Ü. Harran Ü.
TOPLAM
Yıl DR YL DR YL DR YL DR YL DR YL DR YL DR YL DR YL Toplam
1981 1 1 0 1
1982 1 0 1 1
1983 4 4 0 4
1984 1 1 1 2 1 3
1985 1 1 1 1 2
1986 1 1 2 0 2
1987 1 1 1 1 2
1988 1 1 1 1 2 3
1989 2 3 0 5 5
1990 1 2 1 2 2 4
1991 2 2 2 2 4
1992 2 4 2 1 0 9 9
1993 1 3 1 3 1 7 8
1994 1 4 0 5 5
1995 1 5 1 6 1 7
1996 1 1 3 1 4 4 6 10
1997 2 2 2 0 6 6
1998 1 1 4 1 5 6
1999 1 2 1 1 3 4
2000 1 1 1 1 2
2001 1 1 2 1 1 4 5
2002 2 4 1 1 2 3 7 10
2003 0 0 0
2004 1 1 1 2 3 2 5
2005 2 1 1 1 1 1 5 6
2006 2 1 1 1 0 5 5
2007 1 1 1 1 2
2008 1 1 2 1 3 4
2009 1 1 1 1 1 3 4
2010 1 1 0 2 2
TOPLAM 20 24 33 17 13 23 3 15 0 8 0 2 0 3 69 92 161
Tablo 2: Türkiye Üniversiteleri Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında Hazırlanan Doktora
ve Yüksek Lisans Tezlerinin Yıllara Göre Dağılımı
88 Kadir TURGUT
Tabloyu incelediğimizde Türkiye’de Fars Dili ve Edebiyatı lisansüstü
öğretim faaliyetinin bazı farklılıklarla birlikte artış gösterdiği görülmektedir.
1950’li yıllarda Ankara Üniversitesi’nde yedi doktora tez çalışması yapılırken,
bu yıllarda İstanbul Üniversitesi’nde bir adet doktora tezi hazırlanmıştır. 1960’lı
yıllarda bu alanda İstanbul Üniversitesi’nde üç adet doktora tezi hazırlanmıştır.
1970’li yıllarda Fars Dili ve Edebiyatı doktora öğretimi için İstanbul
Üniversitesi’nde yoğunluk gözlenmektedir. 1980’li yıllarda bu yoğunluk
Ankara Üniversitesi’nde ve 1990’lı yıllarda da Atatürk Üniversitesi’nde
görülmektedir. 2000’li yıllarda belli bir üniversitede yoğunlaşma göze
çarpmamakta, Fars Dili ve Edebiyatı lisansüstü öğretiminin, bu Anabilim
Dalının bulunduğu üniversitelerde yaklaşık aynı sayı ve oranlarda yürütüldüğü
anlaşılmaktadır.
2. Fars Dili ve Edebiyatı Alanında Hazırlanan Tezlerin Danışmanlarına
Göre Sayısal Dağılımı
Araştırmamızda Türkiye Üniversitelerindeki Fars Dili ve Edebiyatı
Anabilim Dallarında 35 akademisyenin tez yöneticiliği/danışmanlığı yaptığını
tespit ettik. Aşağıda bu akademisyenlerin hangi üniversitede kaçar tez
yönettiklerini gösteren tez istatistiğini veriyoruz. Üniversite Ankara Ü. İstanbul Ü. Atatürk Ü. Selçuk Ü.
Kırıkkale Ü.
Dicle Ü.
Harran Ü.
TOPLAM
Danışman DR YL DR YL DR YL DR YL DR YL DR YL DR YL DR YLToplam
Prof. Dr. Tahsin Yazıcı 23 23 0 23
Prof. Dr. Mürsel Öztürk 6 8 6 8 14
Prof. Dr. Adnan Karaismailoğlu 1 2 7 4 3 11 14
Prof. Dr. Meliha Anbarcıoğlu 5 7 5 7 12
Prof. Dr. M. Nazif Şahinoğlu 4 5 3 4 8 12
Prof. Dr. Nazif Hoca 3 5 3 5 8
Prof. Dr. A. Naci Tokmak 4 3 4 3 7
Prof. Dr. Nimet Yıldırım 2 4 2 4 6
Prof. Dr. Saime İnal Savi 2 3 2 3 5
Prof. Dr. Ömer Okumuş 2 3 2 3 5
Prof. Dr. Mehmet Kanar 1 4 1 4 5
Prof. Necati Lugal 4 4 0 4
Yrd. Doç. Dr. Yakup Şafak 4 0 4 4
Prof. Necmettin Halil Onan 3 3 0 3
Prof. Dr. Saadettin Kocatürk 3 0 3 3
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 89 Üniversite Ankara Ü. İstanbul Ü. Atatürk Ü. Selçuk Ü. Kırıkkale Ü. Dicle Ü. Harran Ü.
TOPLAM
Danışman DR YLDR YLDR YL DRYL DRYL DRYL DR YLDR YLToplam
Prof. Dr. İbrahim Düzen 1 2 0 3 3
Prof. Dr. Mehmet Atalay 2 1 2 1 3
Prof. Dr. Mustafa Çiçekler 3 0 3 3
Prof. Dr. Hicabi Kırlangıç 1 2 1 2 3
Prof. Dr. Hasan Çitçi 1 2 1 2 3
Doç. Dr. Abdüsselam Bilgen 1 2 1 2 3
Doç. Dr. Nuri Şimşekler 3 0 3 3
Prof. Ahmet Ateş 2 2 0 2
Prof. Dr. Walther Bjorkman 2 2 0 2
Prof. Dr. Ali Güzelyüz 2 0 2 2
Prof. Dr. Veyis Değirmençay 2 0 2 2
Prof. Dr. Ahmet Savran 2 0 2 2
Prof. Dr. Derya Örs 2 0 2 2
Yrd. Doç. Dr. Halil Çeçen 2 0 2 2
Prof. Enver Ziya Karal 1 1 0 1
Prof. Dr. Erkan Türkmen 1 0 1 1
Doç. Dr. Yusuf Öz 1 1 0 1
Doç. Dr. Tevfik Rüştü Topuzoğlu 1 1 0 1
Yrd. Doç. Dr. Mehmet Vanlıoğlu 1 0 1 1
Prof. Dr. Hulusi Kılıç 1 0 1 1
TOPLAM 24 21 34 17 13 23 3 15 0 8 0 2 0 3 74 89 166
Tablo 3: Türkiye Üniversitelerinin Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında Hazırlanan
Lisansüstü Tezlerinin Danışmanlara Göre Dağılımı16
3. Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında Hazırlanan Lisansüstü
Tezlerinin Üniversitelere Göre Dağılımı
Aşağıdaki tabloda görüldüğü üzere Türkiye Üniversitelerinin Fars Dili ve
Edebiyatı Anabilim Dallarında hazırlanan doktora ve yüksek lisans tezlerinin
yaklaşık üçte biri İstanbul Üniversitesi’nde, dörtte biri Ankara Üniversitesi’nde,
dörtte biri Atatürk Üniversitesi’nde, onda biri Selçuk Üniversitesi’nde, yirmide
biri Kırıkkale Üniversitesi’nde, yüzde ikisi Dicle Üniversitesi’nde ve yüzde bir
kadarı da Harran Üniversitesi’nde hazırlanmıştır.

16 Aşağıda künyeleri verilen tezlerden beşinde iki tez yöneticisi/danışman ismi verilmesi nedeniyle bu
tabloda verilen nihai tez adedi bir önceki tablodan fazla görünmektedir.
90 Kadir TURGUT
Doktora Yüksek Lisans Toplam
Üniversite
Hazırlanan FDE Tezi Sayısı
Tez Sayısının Tüm FDE
ABD Tezleri İçindeki Oranı
Hazırlanan FDE Tezi Sayısı
Tez Sayısının Tüm FDE
ABD Tezleri İçindeki Oranı
Hazırlanan FDE Tezi
Sayısı
Tez Sayısının Tüm FDE
ABD Tezleri İçindeki
Oranı
İstanbul Ü. 33 47,83% 17 18,48% 50 31,06%
Ankara Ü. 20 28,99% 24 26,09% 44 27,33%
Atatürk Ü. 13 18,84% 23 25,00% 36 22,36%
Selçuk Ü. 3 4,35% 15 16,30% 18 11,18%
Kırıkkale Ü. 0 0,00% 8 8,70% 8 4,97%
Dicle Ü. 0 0,00% 3 3,26% 3 1,86%
Harran Ü. 0 0,00% 2 2,17% 2 1,24%
Toplam 69 100,00% 92 100,00% 161 100,00%
Tablo 4: Türkiye Üniversitelerinin Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında Hazırlanan
Lisansüstü Tezlerin Üniversitelere Göre Dağılımı
Bu tablonun incelenmesiyle genel olarak daha erken
kürsü/bölüm/anabilim dalı/bilim dalının açıldığı üniversitede daha çok
lisansüstü tez hazırlandığı gözlemlenmektedir.
4. Üniversitelerde Hazırlanan Toplam Tezlerle Fars Dili ve Edebiyatı
Tezlerinin Sayısal Karşılaştırması
Karşılaştırma ve değerlendirme yapabilmek amacıyla, Türkiye’de Fars
Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı bulunan ve bulunmayan üniversitelerde
hazırlanan toplam tez sayısı ile Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında
hazırlanan tezlerin sayısı ve Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalında hazırlanan
tezlerin hazırlanan bütün tezler içindeki oranını gösteren aşağıdaki tabloyu da
veriyoruz.
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 91
Doktora Yüksek Lisans Toplam
Üniversite
Bütün Tezler
Fars Dili ve Edebiyatı
ABD Tezleri
FDE ABD Tezlerinin
Bütün Tezler İçindeki
Oranı
Bütün Tezler
Fars Dili ve Edebiyatı
ABD Tezleri
FDE ABD Tezlerinin
Bütün Tezler İçindeki
Oranı
Bütün Tezler
Fars Dili ve Edebiyatı
ABD Tezleri
FDE ABD Tezlerinin
Bütün Tezler İçindeki
Oranı
Kırıkkale Ü. 65 0 0,00% 940 8 0,85% 1005 8 0,80%
Atatürk Ü. 1724 13 0,75% 3571 23 0,64% 5295 36 0,68%
İstanbul Ü. 5015 33 0,66% 12255 17 0,14% 17270 50 0,29%
Dicle Ü. 280 0 0,00% 863 3 0,35% 1143 3 0,26%
Ankara Ü. 5472 20 0,37% 11084 24 0,22% 16556 44 0,27%
Selçuk Ü. 1921 3 0,16% 6725 15 0,22% 8646 18 0,21%
Harran Ü. 85 0 0,00% 909 2 0,22% 994 2 0,20%
FDE ABD Bulunan
Üniversiteler Toplamı
14562 69 0,47% 36347 92 0,25% 50909 161 0,32%
Diğer
Üniversiteler
31893 0 0,00% 154102 0 0,00% 207250 0 0,00%
Genel Toplam 46455 69 0,15% 190449 92 0,05% 258159 161 0,06%
Tablo 5: Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında Hazırlanan Lisansüstü Tezlerin
Üniversitelere Göre Dağılımı
Yukarıdaki tablodaki veriler Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez
Merkezi’nden edinilen bilgilere göre oluşturulmuştur. 1981 yılından önce
Yüksek Öğretim Kurulu gibi bir kurumun ve daha önceki tez bilgilerine toplu
olarak ulaşılabilecek bir birimin olmaması yanında, Ulusal Tez Merkezi’nin
kayıtlarında da eksiklikler olduğu gözlemlendiğinden, verilen bu bilgiler kesin
değildir. Ancak bütün bu eksikliklerin Türkiye üniversiteleri ve bu
üniversitelerdeki tüm anabilim dalları için geçerli olduğu düşüncesiyle, tablonun
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı tezlerinin, hazırlanan bütün tezler içindeki
oranı konusunda bir dereceye kadar fikir vereceği düşünülmüştür.
92 Kadir TURGUT
Tabloda verilen verilere göre, Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı
bulunan üniversiteler içinde Kırıkkale Üniversitesi, bu anabilim dalında
hazırlanan tezlerin üniversitede hazırlanan toplam tezler içindeki oranı
bakımından en yüksek olanıdır. Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında en
çok tez hazırlanan İstanbul ve Ankara Üniversiteleri ise hazırlanan toplam tezler
içindeki Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı tezlerinin oranı bakımından daha
gerilerde kalmaktadır.
Bu tablo, Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı bulunan üniversitelerde,
bu anabilim dalında hazırlanan tezlerin, toplam tezlere oranının yaklaşık binde
üç olduğunu göstermektedir. Tabloya göre bütün Türkiye üniversitelerinde
hazırlanan tezlerin içerisinde on binde altısını Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim
Dallarında hazırlanan tezler oluşturmaktadır.
5. Yıllara göre Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında Hazırlanan
Lisansüstü Tezlerin Üniversitelerde Hazırlanan Toplam Tezlerle
Sayısal Karşılaştırması
Aşağıda yıllara göre Türkiye üniversitelerinin bütün anabilim dallarında
hazırlanan lisansüstü tezlerin sayısı ve Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim
Dallarında hazırlanan lisansüstü tezlerin sayısı ile genel tezler içindeki oranları
verilmektedir. Tablodaki verilen bilgiler Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez
Merkezi’nden alınmıştır. Daha önce değinildiği gibi Ulusal Tez Merkezi
kayıtları, hazırlandığını tespit ettiğimiz bazı tezlerin bilgilerini içermemektedir.
Çalışmamızda yer verdiğimiz Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalında
hazırlanan tezlerden 1987’den önce hazırlanan 43 tez, Ulusal Tez Merkezi
kayıtlarında bulunmamaktadır. Hazırlandığını bildiğimiz halde Ulusal Tez
Merkezi’nde kaydı olmayan bu tezlerin varlığı, bu tarihten öncesine dair verilen
tez istatistiklerinin eksik olduğunu göstermektedir. Bu nedenle bu tablodaki
hesaplamalara 1987 öncesi tez verileri dâhil edilmemiştir.
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 93
Doktora Yüksek Lisans Toplam
Yıl
Bütün Tezler
Fars Dili ve Edebiyatı
ABD Tezleri
FDE ABD Tezlerinin
Bütün Tezler İçindeki
Oranı
Bütün Tezler
Fars Dili ve Edebiyatı
ABD Tezleri
FDE ABD Tezlerinin
Bütün Tezler İçindeki
Oranı
Bütün Tezler
Fars Dili ve Edebiyatı
ABD Tezleri
FDE ABD Tezlerinin
Bütün Tezler İçindeki
Oranı
1951-1986 ? 38 ? ? 5 ? ? 43 ?
1987 305 1 0,33% 1630 1 0,06% 1935 2 0,10%
1988 526 1 0,19% 2520 2 0,08% 3046 3 0,10%
1989 667 0 0,00% 2586 5 0,19% 3253 5 0,15%
1990 848 2 0,24% 3013 2 0,07% 3861 4 0,10%
1991 957 2 0,21% 3392 2 0,06% 4349 4 0,09%
1992 1069 0 0,00% 3943 9 0,23% 5012 9 0,18%
1993 1188 1 0,08% 4264 7 0,16% 5452 8 0,15%
1994 1368 0 0,00% 4916 5 0,10% 6284 5 0,08%
1995 1614 6 0,37% 5861 1 0,02% 7475 7 0,09%
1996 1682 4 0,24% 7492 6 0,08% 9174 10 0,11%
1997 1801 0 0,00% 7057 6 0,09% 8858 6 0,07%
1998 2087 1 0,05% 7497 5 0,07% 9584 6 0,06%
1999 2223 1 0,04% 7383 3 0,04% 9606 4 0,04%
2000 1873 1 0,05% 6417 1 0,02% 8290 2 0,02%
2001 1858 1 0,05% 8869 4 0,05% 10727 5 0,05%
2002 2495 3 0,12% 10172 7 0,07% 12667 10 0,08%
2003 2683 0 0,00% 10359 0 0,00% 13042 0 0,00%
2004 2605 3 0,12% 11746 2 0,02% 14351 5 0,03%
2005 2621 1 0,04% 12676 5 0,04% 15297 6 0,04%
2006 2610 0 0,00% 16196 5 0,03% 18806 5 0,03%
2007 3502 1 0,03% 14890 1 0,01% 18392 2 0,01%
2008 3524 1 0,03% 13675 3 0,02% 17199 4 0,02%
2009 3517 1 0,03% 13465 3 0,02% 16982 4 0,02%
2010 1895 0 0,00% 8645 2 0,02% 10540 2 0,02%
Toplam 45518 69 0,15% 188664 92 0,05% 234182 161 0,07%
Tablo 6: Yıllara göre Türkiye Üniversitelerinin Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında
Hazırlanan Lisansüstü Tezlerin Üniversitelerde Hazırlanan Tezler İçerisindeki Oranı
94 Kadir TURGUT
Tabloya göre 1980’li ve 1990’lı yıllar boyunca Fars Dili ve Edebiyatı
Anabilim Dallarında hazırlanan tezlerin bütün tezler içindeki oranı binde bir ile
binde iki arasında iken, 2000’li yıllarda ise bu oran binde birin altındadır.
Toplam olarak ise Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında hazırlanan
tezlerin Türkiye üniversitelerinde hazırlanan bütün doktora ve yüksek lisans
tezleri içerisindeki oranı on binde yedi olarak gerçekleşmiştir.
Aslında Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında hazırlanan tezlerin bu
süreçte sayısal olarak azalmadığı halde, Türkiye genelinde artan üniversite
sayısı ve hazırlanan tez sayısı karşısında aynı artışı göstermemesi nedeniyle bu
oranın düşük kaldığı anlaşılmaktadır. Örneğin Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim
Dallarında toplam iki lisansüstü tezin hazırlandığı 1987 yılında bu iki tezin
Türkiye üniversitelerinde hazırlanan lisansüstü tezler içerisindeki oranı binde
bir iken, Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında hazırlanan toplam
lisansüstü tez sayısının iki olduğu 2007 yılında, bu tezlerin hazırlanan toplam
lisansüstü tezler içindeki oranı on binde iki olmuştur.
6. Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında Hazırlanan Tezlerin
Konularına Göre Dağılımı
Türkiye üniversitelerinin Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında
hazırlanan tezlerin konularına göre dağılımı aşağıdaki tabloda görülmektedir.
Bir tezde tenkitli metin, çeviri ve inceleme türlerinden biri, ikisi veya
hepsi bulunduğu ve yine bir tezin aynı anda birden çok konuyla ilgili olabildiği
dikkate alınarak her tezin içerdiği çalışma türü ve konu ayrı ayrı işlenmiştir.
Örneğin aşağıda “Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında Hazırlanan
Yüksek Lisans ve Tezlerinin Bibliyografik Künyeleri” bölümünde II.b.17.
numarayla geçen tezin tabloya işlenen tür ve konu bilgileri şöyledir:
Çalışma Türü: Tenkitli Metin, İnceleme
Konusu: Klasik Şiir, Mesnevi, Biyografi, Tasavvuf-Din, Türk Edebiyatı
Bir tez için birden çok veri girildiğinden, bu bilgiler bir konuda yazılan
tez sayılarını değil o konu ya da çalışma türüyle de ilgili olan tez sayısını
göstermektedir. Bu nedenle toplam sayılarının verilmesine gerek görülmemiştir.
Bu tablonun verilmesiyle Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında hazırlanan
tezlerde işlenen konular hakkında fikir vermek amaçlanmıştır.
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 95
Çalışma Türü
Konu
Dilbilim
Gramer
Sözlük
Retorik, Edebiyat Tarihi
Edebi Sanatlar, Üslup
Klasik Şiir

Mesnevi
Klasik Nesir
Modern Şiir
Modern Nesir
Biyografi
Tasavvuf - Din
Tarih
Türk Edebiyatı

Diğer
DR 1 1 5 2 6 6 1 8 10 1
İnceleme
YL 8 3 2 6 7 1 6 3 4 1 1 1
Tenkitli DR 1 1 6 3 4 6
Metin YL 2 2
DR 1 1 7 7 5
Ankara Ü.
Çeviri
YL 5 5 1 5 3 1
DR 1 1 10 1 6 3 4 3 2 16 17 4 8 4
İnceleme
YL 1 2 3 2 3 2 7 2 1 7
Tenkitli DR 4 5 7 3 1 6
Metin YL 5 2 4 3 1 7
DR 3 2
İstanbul Ü.
Çeviri
YL 2
DR 1 1 2 5 3 2 4 1 7 1
İnceleme
YL 1 3 1 7 7 2 2 5 1 2
Tenkitli DR 1 1 5 2 1 1 1 4
Metin YL 8 4 1 1
DR 1 1 1
Atatürk Ü.
Çeviri
YL 2
DR 1 2 1 2 2 3
İnceleme
YL 1 2 1 4 1 1 4 10 12 3
Tenkitli DR 1 1 1 2 3
Metin YL
DR 1 1
Selçuk Ü.
Çeviri
YL 1 1 1 4 3
96 Kadir TURGUT
Çalışma Türü
Konu
Dilbilim
Gramer
Sözlük
Retorik, Edebiyat Tarihi
Edebi Sanatlar, Üslup
Klasik Şiir
Mesnevi
Klasik Nesir
Modern Şiir
Modern Nesir
Biyografi
Tasavvuf - Din
Tarih
Türk Edebiyatı
Diğer
DR İnceleme
YL 1 1 2 2 2 1 1 4 1
Tenkitli DR
Metin YL 4 2 1 4
DR
Kırıkkale Ü.
Çeviri
YL
DR İnceleme
YL 2 1
Tenkitli DR
Metin YL 1
DR
Harran Ü.
Çeviri
YL
DR İnceleme
YL 1 1 1 2 1
Tenkitli DR
Metin YL 1
DR
Dicle Ü.
Çeviri
YL
DR 1 1 3 13 1 17 10 13 3 2 28 20 13 28 6
İnceleme
YL 0 3 1 17 5 17 20 15 2 11 23 18 3 27 5
Tenkitli DR 0 0 1 1 0 11 9 15 1 0 0 9 5 19 0
Metin YL 0 0 0 0 0 19 8 9 0 0 0 3 2 12 0
DR 0 0 0 1 0 1 5 7 0 0 0 1 9 7 0
Toplam
Çeviri
YL 0 0 1 0 0 0 6 5 1 10 0 7 1 3 0
Tablo 7: Yıllara göre Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında Hazırlanan Lisansüstü Tezlerin
Konularına Göre Dağılımı
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 97
E. Türkiye’de Fars Dili ve Edebiyatı Bilim Dallarında Hazırlanan
Doktora ve Yüksek Lisans Tezlerinin Bibliyografik Künyeleri
Türkiye’de Fars Dili ve Edebiyatı alanında yapılan çalışmaların
bibliyografyasını hazırlamak düşüncesiyle yola koyulduğumuzda, önümüzde
geniş ve büyük bir birikim olduğunu ve elde ettiğimiz bilgi ve dokümanların bir
makalenin hacmini aşacak nitelikte olduğunu gördük. Bu nedenle bu konudaki
çalışmalarımızı akademik camiaya peyderpey sunmaya karar verdik ve Fars Dili
ve Edebiyatı Anabilim Dallarında hazırlanan lisansüstü tezlerin bibliyografyası
ile başladık. Bu çalışmayı “Fars Dili ve Edebiyatı Bilim Dalları Dışında
Hazırlanan Fars dili ve Edebiyatı Alanıyla İlgili Lisansüstü Tezleri” takip
edecektir.
Çalışmamızda yer alan bibliyografya bilgilerini edinirken,
Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (http://tez2.yok.gov.tr/),
üniversitelerin ilgili birimlerinin veri tabanları, kütüphane katalogları, çeşitli
çalışmalarda yer alan bibliyografyalardan faydalandık. Yalnız bütün bu
başvurulan yerlerde yanlış ve tutarsız bilgilerin yer aldığını gördük. Hatta aynı
çalışmanın farklı kütüphane ve arşivlerde bulunan nüshalarında verilen bilgiler
arasında dahi farklılıklar olduğu gözlenmiştir. Ayrıca tez başlıklarında geçen
şahıs, yer, kişi, eser adlarının yazımında ortak bir yöntem olmadığı görülmüştür.
Bu noktada özellikle çalışmaların yürütüldüğü birimin adının çok değişik
şekillerde geçtiği dikkat çekmektedir. Bu farklılıkların bir kısmı, çalışmalara
birim isimlerinin farklı yazılmasından, bir kısmı da çalışmaların yapıldığı
esnadaki kurumsal yapı farklılıklarından kaynaklanmıştır. Bu nedenle
bibliyografik bilgileri verirken çalışmanın üzerinde yazılı bilgileri esas aldık.
Çalışmanın birden çok nüshasının elde olması durumunda, bibliyografik bilgiler
oluşturulurken, doğru ve tutarlı bilgi için Ulusal Tez Merkezi’nden ulaşılabilen
tezde yazılı veriler, Ulusal Tez Merkezi’nden ulaşılamayan tezler için ise
çalışmanın yapıldığı ve mevzuat gereği orijinal bir nüshasının saklanması
gereken üniversitenin ilgili biriminde bulunan nüshada yer alan bilgiler esas
alınmıştır.
Çalışmamızda yalnızca doktora ve yüksek lisans tezlerine yer verilmiş,
lisans mezuniyet tezi, öğretim görevlisi tezi, doktora ön çalışması, doçentlik
takdim tezi, profesörlük takdim tezi gibi çalışmalar bir başka çalışmanın konusu
olmak üzere bu çalışmanın kapsamı dışında tutulmuştur.
98 Kadir TURGUT
Çalışmamızda tezlerin bibliyografik künyelerinin yazımında, İstanbul
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tez Hazırlama Yönergesi’nde öngörülen
şekil ve esaslara uyulmuştur. Buna göre bilgiler sırasıyla şu şekilde verilmiştir:
Yazar Soyadı, Adı, “Tez Başlığı”, Tez Türü, Danışman Adı, Hazırlandığı Şehir,
Hazırlandığı Üniversite ve Birim, Hazırlanma Yılı, sayfa sayısı, (Gerek
görülmüşse açıklama). Bu bilgilerden tez üzerinde yer almadığı halde başka
kaynak ya da karinelerle ulaşılan bilgiler köşeli parantez [ ] içende verilmiştir.
Bibliyografik bilgilerde unvan ve isim ile telaffuz ve transkripsiyon için
tezin üzerinde yazılış şekil esas alınmıştır.
Tez künyelerinin sıralanmasında üniversite, tez türü ve hazırlandığı yıl
esas alınmıştır. Yani her üniversitede hazırlanan tezler Romen rakamıyla
numaralanarak ayrı başlık altında, her üniversitedeki doktora tezleri (a.)
sembolüyle ve yüksek lisans tezleri (b.) sembolüyle ayrı başlık altında
toplanmıştır. Bu başlıklar altında toplanan tezler hazırlandığı yıl dikkate
alınarak önceden sonraya doğru sıralanmış ve numaralandırılmıştır.
Bu yöntemle, künyeleri verilen tezlerin belli bir sistem dâhilinde
sunulabilmesi ve bundan sonra hazırlanacak tezlerin aynı düzen içerisinde
bibliyografyaya eklenebilmesi amaçlanmıştır.
Bu çalışmayı hazırlarken yardımlarını gördüğüm değerli hocalarıma ve
arkadaşlarıma teşekkür ederim.
I. Ankara Üniversitesi
I.a. Doktora Tezleri
I.a.1. Anbarcıoğlu (Tarıkahya), Meliha, “Muhtelif Yazmalara Göre Tam ve
Doğru Enverî Külliyâtı”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Necati
Lugal, Ankara, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi,
1949.
I.a.2. Yazıcı, Tahsin, “Şeyh İbrahim-i Gülşenî: Hayatı Eserleri ve Tarîkatı”,
Doktora Tezi, Danışman: Prof. Necati Lugal, Ankara, Ankara
Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Klasik Şark Dilleri,
1951, VII+116 sayfa.
I.a.3. Mazıoğlu, Hasibe, “Fuzûlî-Hâfız: İki Şair Arasında Bir Karşılaştırma
Denemesi”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Necmettin Halil Onan,
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 99
Prof. Necati Lugal, Ankara, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih
Coğrafya Fakültesi, 1951, X+473 sayfa.
I.a.4. Seyyid, Naimüddin, “Nef’î ve İran Şiiri”, Doktora Tezi, Danışman:
Prof. Necmettin Halil Onan, Ankara, [Ankara Üniversitesi Dil ve
Tarih Coğrafya Fakültesi], 1953, II+112 sayfa.
I.a.5. Hasan, İzzet, “Bedī el-Zamān el-Hemedānī, Asrı, Hayatı ve
Makāmeleri”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Walther Bjorkman,
Ankara, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Eski
Şark Dilleri Enstitüsü, 1956, IV+118 sayfa.
I.a.6. Seraj, A. Mahbub, “Ma‛ārif ve Te’sīr-i Ān ber Mesnevī=Maarif ve
Mesnevi Üzerindeki Tesiri”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. W.
Björkman, Ankara, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya
Fakültesi Klasik Şark Dilleri Enstitüsü, 1956-1959,
IV+VI+30+7+2+VI+111 sayfa. (Tezin esas dili Farsça olup, ayrıca
özet mahiyetinde Türkçe bir kısım vardır.)
I.a.7. Baykal, Özgün, “Mevlâna'nın Mesnevisinde Hayvan Hikâye ve
Motifleri” Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. W. Björkman, Doç.
Dr. Meliha Anbarcıoğlu, Ankara, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih
Coğrafya Fakültesi Klasik Şark Dilleri Enstitüsü, 1958-1960,
[4]+X+411 sayfa.
I.a.8. Veli, Vahap, “Büyük Rıza Şah’ın İran’da Yaptığı İçtimai, Kültürel ve
Ekonomisiyle İlgili Reformları”, Doktora Tezi, Danışman: Prof.
Enver Ziya Karal, Doç. Dr. Meliha Anbarcıoğlu, [Ankara
Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi], Ankara, [1966
sonrası], V+136 sayfa.
I.a.9. Tankaya (Teymuri), Yücel, “Maḳālāt-ı Şams-i Tabrīzī’nin Tenkidli
Metni”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Meliha Anbarcıoğlu,
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Doğu Dili ve
Edebiyatı Anabilim Dalı, 1971 [?], XIII+521+155
I.a.10. Bahadır, Nevin, “İran Şiirinde Hiciv”, Doktora Tezi, Danışman: Prof.
Dr. Meliha Anbarcıoğlu, Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Doğu Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı (Fars Dili
ve Edebiyatı), 1986, VII+224 sayfa.
I.a.11. Bilgen, Abdüsselam, “Adā’ī-yi Şīrāzî ve Selīm-nāme’si (Araştırma,
Metin ve Çeviri)”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Meliha
Anbarcıoğlu, Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
100 Kadir TURGUT
Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı (Fars Dili ve Edebiyatı),
1987, XI+225+201 sayfa.
I.a.12. Bilgen, Betül, “İsmā‛īl ve Futūhāt-i Süleymānī’si (Araştırma, Metin ve
Çeviri)”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Mürsel Öztürk, Ankara,
Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları (Fars Dili ve Edebiyatı) Anabilim Dalı, 1990,
XII+77+223+150 sayfa.
I.a.13. Kırlangıç, Hicabi, “İdrīs-i Bitlīsī: Selīmşāh-nāme”, Doktora Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Mürsel Öztürk, Ankara Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları (Fars Dili ve
Edebiyatı) Anabilim Dalı, 1995, XI+434+430 sayfa.
I.a.14. Öz, Yusuf, “Tarih Boyunca Farsça-Türkçe Sözlükler”, Doktora Tezi,
Danışman: Doç. Dr. Adnan Karaismailoğlu, Ankara, Ankara
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
Bölümü Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 1996, XXIV+498
sayfa.
I.a.15. Örs, Derya, “Fażlullāh b. Rūzbihān-i Ḫuncī ve Tārīḫ-i ‛Ālem-ārāy-i
Emīnī’si”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Mürsel Öztürk,
Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri
ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1999, XII+134+395 sayfa.
I.a.16. Çoşkuner, Fahrettin, “Menuçihri-yi Damgânî, Divanının Tahlili ve
Tercümesi”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Mürsel Öztürk,
Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri
ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 2002, XII+412 sayfa.
I.a.17. Temizel, Ali, “Aḥmedī'nin Farsça Eserleri: Tenkitli Metin, İnceleme,
Tercüme ve İndeks”, Doktora Tezi, Danışman: Doç. Dr. Abdüsselam
Bilgen, Ankara, Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları (Fars Dili ve Edebiyatı)
Anabilim Dalı, 2002, XXX+379+369 sayfa.
I.a.18. Almaz, Hasan, “Şükrullâh b. Şihâbeddîn Ahmed b. Zeyneddîn Zeki,
Behcetü`t-Tevârih (İnceleme-Metin-Tercüme)”, Doktora Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Mürsel Öztürk, Ankara, Ankara Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları (Fars Dili ve
Edebiyatı) Anabilim Dalı, 2004, XXVII+417+VI+401 sayfa.
I.a.19. Acar, Hayrullah, “İbrahim b. Muhammed, Âdâbu'l-Hilâfe ve Esbâbu'lHisâfe
(İnceleme-Metin-Tercüme)”, Doktora Tezi, Danışman: Prof.
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 101
Dr. Mürsel Öztürk, Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları (Fars Dili ve Edebiyatı)
Anabilim Dalı, 2008, XXIII+250+105 sayfa.
I.a.20. Çelik, Ahmet Faruk, “Fethullâh ‛Ârifi Çelebi'nin ‘Şahnâme-i Âl-i
Osman'ından Süleymannâme”, Doktora Tezi, Danışman: Doç. Dr.
Hicabi Kırlangıç, Ankara, Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı,
2009, 2 cilt, xiv+1230 sayfa.
I.b. Yüksek Lisans Tezleri
I.b.1. Gündoğdu, Mehmet, “Devletşah Tezkiresinde Sebk (Üslup) Özellikleri
ile İlgili Görüşler”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Meliha
Anbarcıoğlu, Ankara, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya
Fakültesi Doğu Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 1977.
I.b.2. Bahadır, Nevin, “Nâsir-i Husrev, Câmi‘u’l-Hikmeteyn”, Yüksek Lisans
Tezi, Danışman: Prof. Dr. Meliha Anbarcıoğlu, Ankara, Ankara
Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Doğu Dili ve Edebiyatı
Anabilim Dalı, 1978.
I.b.3. Bilgen, Abdüsselam, “Muhammed Avfî’nin Lubâb al-Albâb
Tezkiresindeki Sebki (Üslubu) ve Sebk ile İlgili Görüşleri”, Yüksek
Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Meliha Anbarcıoğlu, Ankara,
Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı, 1982.
I.b.4. Üçler (Bilgen), Betül, “Ḥakīm Senāī’nin Ṭarīk al-Taḥkīk İsimli
Mesnevisi Üzerine Bir İnceleme ve Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Meliha Anbarcıoğlu , Ankara, Ankara
Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Fars Dili ve Edebiyatı
Anabilim Dalı, 1984, (VI)+106+(35) sayfa.
I.b.5. Hakapaz, Yakup, “Çehār Makāla’nin Dil ve Üslûbu ile Niẓāmī-i
Arūzī’nin ‘Üslup’ ve Eserinde Geçen Edebi Şahsiyetlerin Üslupları
Hakkındaki Görüşleri”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr.
Meliha Anbarcıoğlu, Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, 1985, III+122 sayfa.
I.b.6. Çağan, Cevdet, “Ḥāce ‛Abdullah Enṣārī'nin Risāleleri”, Yüksek Lisans
Tezi, Danışman: Doç. Dr. Mürsel Öztürk, Ankara, Ankara
102 Kadir TURGUT
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
(Fars Dili ve Edebiyatı)Anabilim Dalı, 1988, III+177 sayfa.
I.b.7. Khalaf, Mahmood Yasin, “Şeyḫ Sa‛dī Şīrāzī ve Mülemma‛āt Türü”,
Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Mürsel Öztürk, Ankara,
Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1989, VII+101 sayfa.
I.b.8. Kırlangıç, Hicabi, “Câmî’nin Subhatu’l-Ebrâr Mesnevisi ve Çevirisi”,
Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Meliha Anbarcıoğlu,
Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri
ve Edebiyatları (Fars Dili ve Edebiyatı) Anabilim Dalı, 1989,
VIII+55+194 sayfa.
I.b.9. Mokhles, Golamreza, “Şah İsmail Safevi'nin Edebi Kişiliği ve Türkçe
Şiirleri”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Mürsel Öztürk,
Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri
ve Edebiyatları (Fars Dili ve Edebiyatı) Anabilim Dalı, 1990, V+206
sayfa.
I.b.10. Öz, Yusuf, “Câmî, Tuhfetu’l-Ahrâr ve Türkçe Çevirisi”, Yüksek Lisans
Tezi, Danışman: Prof. Dr. Meliha Anbarcıoğlu, Ankara, Ankara
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
(Fars Dili ve Edebiyatı) Anabilim Dalı, 1990, VIII+207 sayfa.
I.b.11. Örs, Derya, “Kâşânî, Târîh-i Olcaytu (İnceleme-Çeviri), Yüksek Lisans
Tezi, Danışman: Prof. Dr. Mürsel Öztürk, Ankara, Ankara
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
(Fars Dili ve Edebiyatı) Anabilim Dalı, 1992, XII+311 sayfa.
I.b.12. Yıldız, Mesut, “Nizâmî-i Gencevî Heft Peyker Mesnevisi ve Türkçe
Çevirisi”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Mürsel Öztürk,
Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri
ve Edebiyatları (Fars Dili ve Edebiyatı) Anabilim Dalı, 1992,
III+351 sayfa.
I.b.13. Katnik, Davut Ali, “Salmân-i Savacî ve Firâk-nâma Mesnevisi”,
Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Sadettin Kocatürk,
Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri
ve Edebiyatları (Fars Dili ve Edebiyatı) Anabilim Dalı, 1993, IV+85
sayfa.
I.b.14. Coşkuner, Fahrettin, “Şeyḫ Evḥadüddīn Ḥāmid el-Kirmānī'nin
Menkıbeleri (İnceleme-Çeviri)”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman:
Prof. Dr. Mürsel Öztürk, Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 103
Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1994,
XIV+217 sayfa.
I.b.15. Emini, Gülsüm Nezahat, “Selmân-ı Savecî ve Cemşîd ü Hurşîd
Mesnevisi”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Sadettin
Kocatürk, Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Doğu Dilleri ve Edebiyatları (Fars Dili ve Edebiyatı) Anabilim Dalı,
1996, III+167 sayfa.
I.b.16. Taşkın, Mehmet, “Fattāhī ve 'Şabistān' Adlı Eseri”, Yüksek Lisans Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Sadettin Kocatürk, Ankara, Ankara Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları (Fars Dili ve
Edebiyatı) Anabilim Dalı, 2001, XV+376+177 sayfa.
I.b.17. Karsan, Çağdaş, “Sîmîn Dânişver`in Sevûşûn ve Cezîre-i Sergerdânî
Romanlarında Üslup”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr.
Hicabi Kırlangıç, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Fars
Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı Fars Dili ve Edebiyatı
Bilim Dalı, 2004, 134 sayfa.
I.b.18. İşimtekin, Soner, “Nâṣiru'd-din Şâh'ın Avrupa Seyahatnâmesi
(Sefernâme-i Firengistân-ı Nâṣıru'd-dîn Şâh) İnceleme ve Çeviri”,
Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Mürsel Öztürk, Ankara,
Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı Fars Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, 2005,
X+294 sayfa.
I.b.19. Bayar, Çiğdem, “Çağdaş İran Edebiyatında Toplumsal Roman ve
Bozorg-i Alevî’nin Çeşmhâyeş’i”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman:
Doç. Dr. Derya Örs, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Fars Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı Fars Dili ve
Edebiyatı Bilim Dalı, 2005, 125 sayfa.
I.b.20. Verçin, İsmet, “Hafız Divanında Yer Alan İlk Gazel Üzerinde Bir
Açımlama Hermeneutiği Uygulaması”, Yüksek Lisans Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Mürsel Öztürk, Ankara, Ankara Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları (Fars Dili ve
Edebiyatı) Anabilim Dalı, 2006, XV+115 sayfa.
I.b.21. Mete, Bahar, “Celâl-i Âl-i Ahmed'in Eserleri ve Edebi Üslubu”, Yüksek
Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. Derya Örs, Ankara, Ankara
Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Doğu Dilleri ve
104 Kadir TURGUT
Edebiyatları Bölümü Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 2006,
VII+116 sayfa.
I.b.22. Ayvaz, Bihter, “Sâdık Çûbek’in Kısa İran Öykücülüğündeki Yeri”,
Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. Abdüsselam Bilgen,
Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Fars Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı Fars Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, 2008,
III+166 sayfa.
I.b.23. Ghaznavi, Mahshid, “Pervîn-i İ’tisâmî’nin Şiirlerinde Sosyal Durum”,
Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. Hicabi Kırlangıç, Ankara,
Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı Fars Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, 2009,
V+131 sayfa.
I.b.24. Yerdemir, Şerife, “Hûşeng-i Gülşîrî’nin Modern İran Öykücülüğündeki
Yeri”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. Abdüsselam Bilgen,
Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı Fars Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, 2010,
VI+336 sayfa.
II. İstanbul Üniversitesi
II.a. Doktora Tezleri
II.a.1. Bağdādçī, Rahīm, “Şerh-i Ḥāl u Āsār-i Ṣādıḳ Hidāyet=Sâdık Hidâyet’in
Hal Tercümesi ve Eserleri”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr.
Tahsin Yazıcı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
Arap-Fars Filolojisi, 1954, 156 sayfa. (Tezin dili Farsçadır.)
II.a.2. Şahinoğlu, Nazif, “‛Ala’ al-Davla al-Simnānī: Hayatı, Eserleri, Kelâm
Telakkisi ve Tasavvufî Görüşleri”, Danışman: Prof. Ahmet Ateş,
İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fars Filolojisi
Bölümü, 1966, 296 sayfa.
II.a.3. Yūsuf, Muctehidī, “Sebk u Efkār-i Ferruhī-i Sistānī=Ferruhî’nin Hayatı,
Üslubu ve Fikirleri”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Ahmet Ateş ve
Prof. Dr. Tahsin Yazıcı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat
Fakültesi Fars Dili ve Edebiyatı, 1966, 2 cilt, 75+51 sayfa. (Tezin
esas dili Farsça olup özet mahiyetinde Türkçe bir kısım da
bulunmaktadır.)
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 105
II.a.4. Marzâbâdî, Gulam Huseyn, “Şerh-i Ḥāl u Āsār u Efkār ū Dīvān-i Eş‛ār-i
Edīb-i Nīşabūrī (1281-1334)=Edîb-i Nîşabûrî’nin Hayatı, Fikirleri ve
Dîvânı” Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Tahsin Yazıcı, İstanbul,
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arap-Fars Filolojisi, 1966,
217 sayfa. (Tezin dili Farsça olup, Türkçe önsöz ve tezin içeriğinin
kısaca anlatıldığı bir kısım bulunmaktadır.)
II.a.5. Ali-Abâd, Ekber Bihruz, “Al-Dāmġānī ve Kitāb al-Vucūh va’lNazāir’i”,
Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Tahsin Yazıcı,
İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fars Filolojisi
Kürsüsü, 1967, VIII+41+189.
II.a.6. Mahmoudzadeh-Hachtroudi, Behzad, “İbni Husām'ın Hayatı ve
Hāvarān-nāma'si” Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Tahsin Yazıcı,
İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fars Filolojisi
Bölümü, 1973, 57+VI sayfa.
II.a.7. Hashempour Sobhani, Tofigh, “Şah-name'de Kadın ve Şarap”, Doktora
Tezi, Danışman: Prof. Dr. Tahsin Yazıcı, İstanbul, İstanbul
Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fars Filolojisi Kürsüsü, 1974, 187
sayfa.
II.a.8. Bayram, Mikail, “Anadolu Selçukluları Devri Bilginlerinden Şayh
Naṣīr al-Dīn al-Ḫōyī (Hayatı, Çevresi ve Eserleri)”, Doktora Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Tahsin Yazıcı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi Arap-Fars Filolojisi, 1975, 114+4 sayfa.
II.a.9. Farid, Feridoun, “Ḫ
v
ācū-yi Kirmānī ve Eserleri”, Doktora Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Tahsin Yazıcı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi Fars Filolojisi Kürsüsü, 1975, 174 sayfa.
II.a.10. Vafaî, Djalal İbrahim, “Ahl-i Haḳḳ ve Edebiyatı”, Doktora Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Tahsin Yazıcı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi Fars Filolojisi Kürsüsü, 1976, 168 sayfa.
II.a.11. Garabeiglou, Djamchid, “Sultan Valād: Hayatı, Eserleri ve Masnavī-i
Valadī'nin Tenkidli Metni”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr.
Tahsin Yazıcı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
Fars Filolojisi Kürsüsü, 1977, 3 cilt, X+35+Onaltı+607 sayfa.
II.a.12. Pedide, Mahmud, “Hâfız Divanında Güç Beyitler”, Doktora Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Tahsin Yazıcı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi Arap ve Fars Filolojisi Bölümü, 1978, XIV+149
sayfa.
106 Kadir TURGUT
II.a.13. Akhlaqui, Nasser, “Ebu’l-Fazl Beyhākī, Tarihi ve Tarihinin Dili ve
Edebi Değeri”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Tahsin Yazıcı,
İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arap ve Fars
Filolojisi Kürsüsü, 1978, XIII+235 sayfa.
II.a.14. Türkmen, Erkan, ‛Amīr Ḫusrav-i Dihlavī’nin Hayatı, Eserleri ve
Davalrānī Ḥızır Ḫān Adlı Eserinin Tenkidli Metni”, Doktora Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Tahsin Yazıcı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi, 1978, 109+250 sayfa.
II.a.15. Kanar, Mehmet, “Çağdaş İran Edebiyatının Doğuşu ve Gelişmesi”
Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Tahsin Yazıcı, İstanbul, İstanbul
Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fars Dili ve Edebiyatı Kürsüsü,
1979, 427 sayfa.
II.a.16. Bilgin, Orhan, “Nizārī-i Kūhistānī: Hayatı ve Şahsiyeti ile Kasideleri ve
Safar-nāma’si (Tedkik ve Tahlil, Metin)”, Doktora Tezi, Danışman:
Prof. Dr. Tahsin Yazıcı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat
Fakültesi Fars Filolojisi Kürsüsü, 1980, 2 cilt, 204+361 sayfa.
II.a.17. Ḥāssabī, Rajabalī, “Seyyid Aḥmed Kasravī-yi Tabrīzī’nin Hayatı,
Fikirleri ve Eserleri”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Tahsin
Yazıcı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fars
Filolojisi, 1980, 141 sayfa.
II.a.18. Shahpanah, Masood, “Yeni İran Şiirinin Doğuşu ve Gelişmesi”,
Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Tahsin Yazıcı, İstanbul, İstanbul
Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fars Dili ve Edebiyatı Kürsüsü,
1980, 165 sayfa.
II.a.19. Farzan, Ebrahim, “Gülşanī-i Sarūḥānī: Hayatı, Farsça Divanı ve Rāznāma’si”,
Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Tahsin Yazıcı,
İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arap-Fars
Filolojisi Kürsüsü Fars Dili ve Edebiyatı Bölümü, 1980, 101+180
sayfa.
II.a.20. Aksu, Hüsamettin, “Amīr Ġıyās al-Dīn Muhammed al-Astarābādī ve
İstivā-nāma’si”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Tahsin Yazıcı,
İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fars Dili ve
Edebiyatı Kürsüsü, 1981, 170+228 sayfa.
II.a.21. Sevgi, H. Ahmet, “Mevlânâ'nın Mesnevi'sinde Devrin Örf ve
Adetleriyle İlgili Bilgiler”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr.
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 107
Tahsin Yazıcı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
Fars Filolojisi Kürsüsü, 1983, XV+192 sayfa.
II.a.22. Özcanoğlu, Muzaffer, “Ġazzālī'nin Zād al-Āḫira, Tuḥfat Al-Mulūk ve
Mālā Budd Minhu Adlı Eserlerinin Tenkitli Metni”, Doktora Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Tahsin Yazıcı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi, 1983, XIII, 190+99+56 sayfa.
II.a.23. Mohammedzadeh Sadigh, Hossein “Mīrzā Āḳā Tabrīzī'nin Hayatı,
Kişiliği, Eserleri, Risāla-i Aḫlākīya'nın İncelenmesi ve Metni”,
Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Tahsin Yazıcı, İstanbul, İstanbul
Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Doğu Dilleri ve Edebiyatları Bölümü
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 1983, 90+63 sayfa.
II.a.24. Nazari, Seyed Behman, “Şayḫ Maḥmūd-i Şabistarī ve Gulşan-i Rāz
Metni”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Tahsin Yazıcı, İstanbul,
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Doğu Dilleri ve Edebiyatları
Bölümü Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 1983, VIII+160 sayfa.
II.a.25. Balata, Refet Yalçın, “Hünkār-nāma (Tavārih-i Āl-i Osmān), Mīr
Sayyīd Ali b. Muzaffar-i Ma‛ālī”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr.
A. Naci Tokmak, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Edebiyat Fakültesi Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı,
1992, 77+260 sayfa.
II.a.26. Uygur, Abdüsselam, “Ahmad-ı Rūmī: Daḳāyıḳ al-Haḳāyıḳ”, Doktora
Tezi, Danışman: Prof. Dr. A. Naci Tokmak, İstanbul, İstanbul
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Edebiyat Fakültesi, Fars Dili
ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 1993, 93+403 sayfa.
II.a.27. Çiçekler, Mustafa, “Kemal Paşa-zâde ve Nigâristân’ı”, Doktora Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Nazif Hoca, İstanbul, İstanbul Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Edebiyat Fakültesi Fars Dili ve Edebiyatı
Anabilim Dalı, 1994, 133+ V+403 sayfa.
II.a.28. Shin, Yang Sup, “Divân-i Mes‛ûd-i Kummî”, Doktora Tezi, Danışman:
Prof. Dr. A. Naci Tokmak, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Edebiyat Fakültesi Fars Dili ve Edebiyatı
Anabilim Dalı, 1995, XIV+76+vii+249 sayfa.
II.a.29. Çelik, Ahmet, “Tanzimattan Günümüze Türkiye’deki Farsça Öğretimi”,
Doktora Tezi, Danışman: Doç. Dr. Mehmet Kanar, İstanbul, İstanbul
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
Anabilim Dalı Fars Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, 1995, 343 sayfa.
108 Kadir TURGUT
II.a.30. Toker, Halil, “Hindistan'da Farsça ve Urduca Şiir ve II. Bahadır Şah
Devri Şairleri”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Nazif Hoca,
İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Fars Dili ve
Edebiyatı Anabilim Dalı, 1995, XXIV+364 sayfa.
II.a.31. Uyar, Kamil Yaşar, “Sultan III. Murad'ın Futūhāt-ı Ramażān-ı ve Farsça
Dīvān’ı”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Nazif Hoca, İstanbul,
İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Edebiyat Fakültesi
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 1995, 96+131 sayfa.
II.a.32. Nuhoğlu, Güller, “Beyhaki Tarihine Göre Gaznelilerde Devlet Teşkilatı
ve Kültür”, Doktora Tezi, Danışman: Doç. Dr. Tevfik Rüştü
Topuzoğlu, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Edebiyat Fakültesi Dalı Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 1995,
XXIX+407 sayfa.
II.a.33. Güzelyüz, Ali, “Dîvân-ı Dervîş-i Dihekî”, Doktora Tezi, Danışman:
Prof. Dr. A. Naci Tokmak, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı Fars
Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, 1998, XII+61+257 sayfa.
II.b. Yüksek Lisans Tezleri
II.b.1. Çiçekler, Mustafa, “Osmanlılar Döneminde Farsça Şiir Söyleyen
Şairlerin Eserlerinin Yazmaları”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman:
Prof. Dr. Nazif Hoca, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Edebiyat Fakültesi Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı,
1989, X+66 sayfa.
II.b.2. Gelen, Kasım, “Kanûnî Sultan Süleyman’ın Farsça Divanı”, Yüksek
Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Nazif Hoca, İstanbul, İstanbul
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Edebiyat Fakültesi Fars Dili
ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 1989, IX+89 sayfa.
II.b.3. Selim (Öcal), Ayper “Sayyid Yaḥyā Şirvānī ve Şarḥ-i Marātib-i Asrār-ı
Ḳulūb”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. A. Naci Tokmak,
İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Edebiyat
Fakültesi Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 1989, VII+54+2+33
sayfa.
II.b.4. Yıldırım, Nimet, “Sultan Ahmed Celâyir ve ‘Kitâbu’l-Mukaddime’ Adlı
Divanı”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Nazif Hoca,
İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Edebiyat
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 109
Fakültesi Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 1991, XI+53+157
sayfa.
II.b.5. Ebrahimi, Davut, “‛Ârifî Fethullah Çelebî ve Futûhât-ı Cemîle’sinin
Tenkidli Metni”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. Mehmet
Kanar, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Edebiyat Fakültesi Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 1991,
VI+40+160 sayfa.
II.b.6. Güzelyüz, Ali, “Ḫ
v
āca Naş’at: Ṭûfân-ı Ma‛rifat”, Yüksek Lisans Tezi,
Danışman: Prof. Dr. A. Naci Tokmak, İstanbul, İstanbul Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Edebiyat Fakültesi Fars Dili ve Edebiyatı
Anabilim Dalı, 1992, XII+57+114 sayfa.
II.b.7. Izadi-Kharrazi, Afsaneh (Zahra), “Zeynu’l-‛Âbidin Şirvânî ve
‘Bustânun li'l-‛Ârifîn ve Gulistânun li'l-‛Âbidîn’ Adlı Eseri”, Yüksek
Lisans Tezi, Danışman: Prof. Nazif Hoca, İstanbul, İstanbul
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Edebiyat Fakültesi Fars Dili
ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 1992, IX+55+161 sayfa.
II.b.8. Shin, Sup-Yang, “Mas‘ūd-i Kumnī, Munāzara-i Tīğ u Kalam”, Yüksek
Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. A. Naci Tokmak, İstanbul, İstanbul
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Edebiyat Fakültesi Fars Dili
ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 1992, XI+66+111 sayfa.
II.b.9. Toker, Halil, “Mirzâ Esadullâh Ḫan Gâlib'in Hayatı ve Eserleri”,
Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Nazif Hoca, İstanbul,
İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Edebiyat Fakültesi
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 1992, XV+144 sayfa.
II.b.10. Çelik, Ahmet, “Derviş Osman Dede ve Deh Mesîresi”, Yüksek Lisans
Tezi, Danışman: Prof. Dr. Mehmet Kanar, İstanbul, İstanbul
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Edebiyat Fakültesi Fars Dili
ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 1998, XI+136+86 sayfa.
II.b.11. Çankaya, Nihal, “Târîh-i Burhâneddîn-i Belhî (Lady Sheil’in Anıları)”,
Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Mehmet Kanar, İstanbul,
İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı Fars Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, 1999,
VIII+54+60 sayfa.
II.b.12. Eren, Kutlukhan, “Basîrî ve Dîvânının Tenkidli Metni (Mehmed b.
Aḥmad b. Ebü’l-Me‛ālī el Murtazā)”, Yüksek Lisans Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Mehmet Kanar, İstanbul, İstanbul Üniversitesi
110 Kadir TURGUT
Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim
Dalı Fars Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, 1999, X+33+98+34 sayfa.
II.b.13. Kardaş, Zekai, “Kâsım b. Ahmed-i Koncâî'nin Fetihnâme'sinin Tenkitli
Metni”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. Ali Güzelyüz,
İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu
Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı Fars Dili ve Edebiyatı Bilim
Dalı, 2004, VII+34+229 sayfa.
II.b.14. Eser, Semaha, “İranlı Seyyahların Eserlerinde İstanbul ve Han Melik-i
Sâsânî'nin ‘İstanbul Sefareti Hatıraları’ Adlı Eseri”, Yüksek Lisans
Tezi, Danışman: Doç. Dr. Mustafa Çiçekler, İstanbul, İstanbul
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
Anabilim Dalı Fars Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, 2005, 137 sayfa.
II.b.15. Süren, Arzu, “Şükrullâh-ı Şirvânî'nin Nahlistân Adlı Eserinin Metni ve
Metin İncelemesi”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr.
Mustafa Çiçekler, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı Fars Dili ve
Edebiyatı Bilim Dalı, 2006, VIII+35+92 sayfa.
II.b.16. Turan, Esra İpek, “Aşçı Dede Halil İbrahim Efendi'nin Fars Dili ve
Gramerine Dair Çalışmaları”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç.
Dr. Ali Güzelyüz, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı Fars Dili ve
Edebiyatı Bilim Dalı, 2007, IX+212 sayfa.
II.b.17. Turgut, Kadir, “Ebü’l-Vefâ Muslihuddin Mustafâ’nın Farsça Şiirleri”,
Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Mustafa Çiçekler, İstanbul,
İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı Fars Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, 2009,
XII+146+184 sayfa.
III. Atatürk Üniversitesi
III.a. Doktora Tezleri
III.a.1. Karaismailoğlu, Adnan, “Sirâcî: Hayatı, Divanının Tenkitli Metni ve
Tahlili”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. M. Nazif Şahinoğlu,
Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu
Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1984, XV+127+3+251 sayfa.
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 111
III.a.2. Atalay, Mehmet, “Şair Nef"i, Farsça Divanının Edisyon Kritiği ve
Üslubu”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. M. Nazif Şahinoğlu,
Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu
Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1988, XV+219+138 sayfa.
III.a.3. Armutlu, Sadık, “Sultan Ahmed Celâyir, Hayatı, Divânının Tenkitli
Metni ve Tahlili”, Doktora Tezi, Danışman: Doç. Dr. Ömer Okumuş,
Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu
Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1990, XV+148+300 sayfa.
III.a.4. Vanlıoğlu, Mehmet, “Ulu Arif Çelebi ve Divânının Tenkitli Metni",
Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. M. Nazif Şahinoğlu, Erzurum,
Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı, 1991, XV+140+3+144 sayfa.
III.a.5. Şafak, Yakup, “Surûrî’nin Bahru’l-Maârifi ve Enîsü’l-Ussâk ile
Mukayesesi”, Doktora Tezi, Danışman: Doç. Dr. Ömer Okumuş,
Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu
Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1991, XXXVII+504 sayfa.
III.a.6. Çiftçi, Hasan, “Ubeyd-i Zākānī: Toplumsal Görüşleri, Ahlak ve
Felsefesi”, Doktora Tezi, Prof. Dr. M. Nazif Şahinoğlu, Erzurum,
Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı, 1996, XVII+178 sayfa.
III.a.7. Değirmençay, Veyis, “Sultan Veled ve Rebâbnâme”, Yüksek Lisans
Tezi, Danışman: Prof. Dr. Saime İnal Savi, Erzurum, Atatürk
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
Anabilim Dalı, 1996, X+85+Dokuz+319 sayfa.
III.a.8. Yıldırım, Nimet, “Sa‘di-yi Şîrâzî’nin Bostan ve Gülistan’ında
Sözdizimi”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Saime İnal Savi,
Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu
Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1996, XIX+204 sayfa.
III.a.9. Başaran, Orhan, “İdrisi Bitlisi'nin Heşt Bihişt'inin Hâtime'si: Metin-
İnceleme-Çeviri”, Doktora Tezi, Danışman: Doç. Dr. Mehmet
Atalay, Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 2000,
XIX+231+119+III sayfa.
III.a.10. Emirçupani, Ahad, “Gazneliler'in ilk Döneminde Edebi Çevre”,
Doktora Tezi, Danışman: Doç. Dr. Mehmet Atalay, Erzurum,
112 Kadir TURGUT
Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı, 2001, XVIII+179 sayfa.
III.a.11. Gökhan, Asuman, “Fasîhi-yi Herevî: Hayatı, Divanının Tenkitli Metni
ve Tahlili”, Doktora Tezi, Doç. Dr. Nimet Yıldırım, Erzurum,
Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı, 2004, XII+200+232 sayfa.
III.a.12. Kalkandelen (Çubukçu), A. Hilal, “Ali Şîr Nevâî ve Farsça Divanının
İçerik Açısından İncelenmesi”, Doktora Tezi, Danışman: Doç. Dr.
Nimet Yıldırım, Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 2004,
VIII+352 sayfa.
III.a.13. Uzun, Adem, “Lugât-i Halîmî (İnceleme, Metin)” Doktora Tezi,
Danışman: Doç. Dr. Hasan Çiftçi, Erzurum, Atatürk Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim
Dalı, 2005, X+339 sayfa.
III.b. Yüksek Lisans Tezleri
III.b.1. Vanlıoğlu, Mehmet, “İran Edebiyatında Dehnâmeler ve Kâtibî’nin Dehhâbı”,
Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. M. Nazif Şahinoğlu,
Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu
Dilleri ve Edebiyatları Bölümü Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı,
1987, IX+45+81 sayfa.
III.b.2. Alioğlu (Nuhoğlu), Güler, “Fettâhi-yi Nişâbûrî ve Hüsn ü Dil”, Yüksek
Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. İbrahim Düzen, Erzurum, Atatürk
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
Anabilim Dalı, 1988, VIII+103 sayfa.
III.b.3. Çiftçi, Hasan, “Sirâci-yi Sigzî Divanı” Yüksek Lisans Tezi, Danışman:
Prof. Dr. M. Nazif Şahinoğlu, Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1992,
III+29+198 sayfa.
III.b.4. Değirmençay, Veyis, “Sultan Ahmed Celâyir'in Kitâbu'l-Garbiyyât Adlı
Divânı”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. Ömer Okumuş,
Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu
Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1992, VII+53+170 sayfa.
III.b.5. Yağan, Halit, “İsmet-i Buhârî ve Kasideleri”, Yüksek Lisans Tezi,
Danışman: Prof. Dr. M. Nazif Şahinoğlu, Erzurum, Atatürk
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 113
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
Anabilim Dalı, 1993, VI+16+175 sayfa.
III.b.6. Emirçupani, Ahad, “İsmet-i Buhârî ve Gazelleri”, Yüksek Lisans Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Ömer Okumuş, Erzurum, Atatürk Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim
Dalı, 1993, VI+11+191 sayfa.
III.b.7. Yağan, Halit, “İsmet-i Buhârî ve Kasideleri”, Yüksek Lisans Tezi,
Danışman: Prof. M. Nazif Şahinoğlu, Erzurum, Atatürk Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim
Dalı, 1993, VI+16+175 sayfa.
III.b.8. Akalın, Nazir, “Nizâmi-yi Gencevî’nin Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri
ve Leylî u Mecnûn Mesnevisinin Tahkiye Unsurları Açısından
Tahlili”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Saime İnal Savi,
Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu
Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1994, 262 sayfa.
III.b.9. Çubukçu, A. Hilal, “Kâtibî ve Gazelleri”, Yüksek Lisans Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Ömer Okumuş, Erzurum, Atatürk Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim
Dalı, 1994, VIII+12+213 sayfa.
III.b.10. Ekmekçioğlu, Çetin, “Mağribî’nin Gazelleri”, Yüksek Lisans Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Saime İnal Savi, Erzurum, Atatürk Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı,
1994, 5+14+126 sayfa.
III.b.11. Oktay, Mehmet, “Alâuddevle-i Simnânî Divanı Tenkitli Metni ve
Tahlili”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. M. Nazif
Şahinoğlu, Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 1994, IX+59+237 sayfa.
III.b.12. Başaran, Orhan, “Makdîsî’nin Arapça Keşfü’l-Esrâr’ı ve Farsça
Tercümesi”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Saime İnal
Savi, Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu
Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1995, V+38+32+57 sayfa.
III.b.13. Yılmaz, Bülent, “Assâr-ı Tebrîzî ve Mihr u Müşterî Mesnevisi”, Yüksek
Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Ahmet Savran, Erzurum, Atatürk
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
Anabilim Dalı, 1996, 269 sayfa.
114 Kadir TURGUT
III.b.14. Çakmak, Aysun, “Kâtibî’nin Gülşen-i Esrâr ve Mecmâu’l-Bahreyn’i”,
Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Yard. Doç. Dr. Mehmet Atalay,
Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu
Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1997, VIII+20+97 sayfa.
III.b.15. Gökhan, Asuman, “Nâsır-ı Buhârî ve Kasideleri.”, Yüksek Lisans Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Ahmet Savran, Erzurum, Atatürk Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim
Dalı, 1997, 144 sayfa.
III.b.16. Marufihah, Enisa, “Dakîki-yi Tûsî: Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri”,
Yüksek Lisans Tezi, Yrd. Doç. Dr. Nimet Yıldırım, Erzurum,
Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı, 2000, VII+61+17 sayfa.
III.b.17. Eyüboğlu, Sibel, “Kâbusnâme’nin Morfolojik Açıdan İncelenmesi”,
Yüksek Lisans Tezi, Doç. Dr. Nimet Yıldırım, Erzurum, Atatürk
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
Anabilim Dalı, 2002, XII+131 sayfa.
III.b.18. Kik, Ayşe, “Nuvîdi-yi Şîrâzî ve Defter-i Derd Mesnevisi”, Yüksek
Lisans Tezi, Doç. Dr. Veyis Değirmençay, Erzurum, Atatürk
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
Anabilim Dalı, 2002, XII+25+77 sayfa.
III.b.19. Kotan, Ayşegül, “Sefernâme’nin Morfolojik Açıdan İncelenmesi”,
Yüksek Lisans Tezi, Doç. Dr. Nimet Yıldırım, Erzurum, Atatürk
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
Anabilim Dalı, 2002, VI+77 sayfa.
III.b.20. Köroğlu, Uğur, “Ali Şîr Nevâî’nin Mecâlisü’n-Nefâyis Tezkiresindeki
Türk Edip ve Şairler”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr.
Hasan Çiftçi, Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 2002, VIII+72
sayfa.
III.b.21. Şengül, Nedim, “Nâbî’nin Farsça Divançesi (Metin, İnceleme)”,
Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. Hasan Çiftçi, Erzurum,
Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı, 2005, 109 sayfa.
III.b.22. Konuk, Dönüş, “Fazlullâh-i Muhtedî (Subhî) ve Kıssehâ-yi Subhî Adlı
Eserinden Çeviri Masallar”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof.
Dr. Veyis Değirmençay, Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 115
Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 2008,
V+129 sayfa.
III.b.23. Torunlar, Tülin, “Muhammed Hicâzî ve Seçme Öykülerinin Türkçe
Çevirisi”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman, Prof. Dr. Nimet Yıldırım,
Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu
Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 2008, VII+118 sayfa.
IV. Selçuk Üniversitesi
IV.a. Doktora Tezleri
IV.a.1. Şimşekler, Nuri, “Şahidi İbrahim Dede'nin Gülşen-i Esrar'ı (Tenkitli
Metin – Tahlil)”, Doktora Tezi, Danışman: Doç. Dr. Adnan
Karaismailoğlu, Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1993, 27+331
sayfa.
IV.a.2. Kunt, İbrahim, “Hazini ve Divanı (İnceleme-Metin)”, Doktora Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Adnan Karaismailoğlu, Konya, Selçuk
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
Anabilim Dalı, 2002, 785 sayfa.
IV.a.3. Taşdelen, Sinan, “Musannifek Alaaddin Ali bin Muhammed’in
Mevlânâ’nın Mesnevî’si ile İlgili Risalesi (İnceleme, Metin,
Tercüme)”, Doktora Tezi, Danışman: Doç. Dr. Yusuf Öz, Konya,
Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı, 2007, 288 sayfa.
IV.b. Yüksek Lisans Tezleri
IV.b.1. Şimşekler, Nuri, “Âbidin Paşa ve Tercüme ve Şerh-i Mesnevi-yi Şerîf,
I. Cild”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. Adnan
Karaismailoğlu, Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1992, X+101
sayfa.
IV.b.2. Durgun, Selahaddin, “Sarı Abdullah ve Şerh-i Mesnevi (Cevâhir-i
Bevâhir-i Mesnevî)”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Yrd. Doç. Dr.
Yakup Şafak, Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, Danışman: Doç. Dr.
Adnan Karaismailoğlu.1993, 131 sayfa.
116 Kadir TURGUT
IV.b.3. Bektaş, Ömer, “Rusûhî İsmail Efendi ve Mesnevî-i Şerîf Şerhi”, Yüksek
Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. Adnan Karaismailoğlu, Konya,
Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı, 1993, 132 sayfa.
IV.b.4. Türkmen, Süleyman, “Sadreddin Konevî’nin “Tercüme-i Teveccühü’lEtemm
Nahve’l-Hakk” İsimli Eseri”, Yüksek Lisans Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Erkan Türkmen, Konya, Selçuk Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim
Dalı, 1993, 103 sayfa.
IV.b.5. Çelik, Ahmet Faruk, “Sururi`nin Hafız Divanı Şerhinin İncelenmesi”
Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Yrd. Doç. Dr. Yakup Şafak, Konya,
Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı, 1996, 156 sayfa.
IV.b.6. Kunt, İbrahim, “Mesnevî Sözlükleri ve Abdüllâtif b. Abdullah’ın
Letâ’ifü’l-Luğat’ı”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. Adnan
Karaismailoğlu, Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1996, 120
sayfa.
IV.b.7. Temizel, Ali, “Mevlâna ve Mevlevilikle İlgili Eski Harfli Türkçe
Eserler ve Mü’ellifleri”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr.
Adnan Karaismailoğlu, Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1996, 175
sayfa.
IV.b.8. Türkmen, Korman, “Hasan-ı Dihlevî’nin Hayatı ve Edebi Kişiliği”,
Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Yrd. Doç. Dr. Yakup Şafak, Konya,
Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı, 1996, 117 sayfa.
IV.b.9. Alp, Faruk, “Divan-ı Kebir Nüshaları (Tasvir-Mukayese-İndeks)”,
Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Adnan Karaismailoğlu,
Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri
ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1997, 194 sayfa.
IV.b.10. Baştürk, Orhan, “Süruri`nin Mesnevi Şerhi (Tanıtım-İndeks-Tenkitli
Metin v. 1b-40a)”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Adnan
Karaismailoğlu, Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1997, 280
sayfa.
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 117
IV.b.11. Sultanoğlu, Cesur, “Mesnevî Sözlüklerinden Müşkilât-ı Mesnevî,
(İnceleme-Tercüme- İndeks)”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Yrd.
Doç. Dr. Nuri Şimşekler, Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 2001,
202 sayfa.
IV.b.12. Taşdelen, Sinan, “Cumhuriyet Döneminde Mevlevilik Üzerine
Araştırma Yapanlar ve F. Nâfiz Uzluk”, Yüksek Lisans Tezi,
Danışman: Yrd. Doç. Dr. Yakup Şafak, Konya, Selçuk Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim
Dalı, 2001,117 sayfa.
IV.b.13. Alkan, Mehmet Hilmi, “Abdülkâdir-i Belhî'nin Sunûhât-ı İlâhiyye
Mesnevîsi ve A. Gölpınarlı'nın Manzum Türkçe Çevirisi”, Yüksek
Lisans Tezi, Danışman: Yrd. Doç. Dr. Yusuf Öz, Konya, Selçuk
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
Anabilim Dalı, 2005, 307 sayfa.
IV.b.14. Büyükkoçak, Vahide, “Hasan-ı Zarîfî'nin Kâşif al-Esrâr ve Matla alEnvâr
Adlı Mesnevî Şerhi (vrk. 1b-35b): Tercüme, İnceleme ve
İndeks”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Yrd. Doç. Dr. Nuri
Şimşekler, Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, Fars Dili ve Edebiyatı
Bilim Dalı, 2006, VIII+79+[40] sayfa.
IV.b.15. Topçu, Mürşide, “Işknâme, Tırâşnâme, Risâle-i Âfâk u Enfus (Metin-
Çeviri-İnceleme)”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Yrd. Doç. Dr.
Nuri Şimşekler, Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, Fars Dili ve
Edebiyatı Bilim Dalı, 2009, vii+155 sayfa.
V. Kırıkkale Üniversitesi
V.a. Doktora Tezleri
V.a.1. Kırıkkale Üniversitesi Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalında
31.12.2010 itibariyle hazırlanan doktora tezi bulunmamaktadır.
V.b. Yüksek Lisans Tezleri
V.b.1. Karakoç, Haşim, “Kâdı Beyzâvî ve Nizâmu’t-Tevârîh’inin Edisyon
Kritiği ve Tahlili”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Nazif
118 Kadir TURGUT
Şahinoğlu, Kırıkkale, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 1998, 312
sayfa.
V.b.2. Okumuş, Sait, “İsmet-i Buhârî, Gazel ve Kasîdeleri Dışındaki Tüm
Şiirlerinin Edisyon Kritiği ve Tahlili”, Yüksek Lisans Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Nazif Şahinoğlu, Kırıkkale, Kırıkkale
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
Anabilim Dalı, 1998, 170 sayfa.
V.b.3. Özçakır Yüksel, Şule, “Hâfız Divanı’nda Fert ve Cemiyet İlişkisi”,
Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Nazif Şahinoğlu,
Kırıkkale, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu
Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 1998, 89 sayfa.
V.b.4. Uzun, Adem, “Baharistan’da Sözdizimi”, Yüksek Lisans Tezi,
Danışman: Yrd. Doç. Dr. Mehmet Vanlıoğlu, Kırıkkale, Kırıkkale
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
Anabilim Dalı, 1998, 202 sayfa.
V.b.5. Karadere, Adem, “Nevres-i Kadîm’in Farsça Divanı”, Yüksek Lisans
Tezi, Danışman: Prof. Dr. Adnan Karaismailoğlu, Kırıkkale,
Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı, 1999, 118 sayfa.
V.b.6. Sarısoy, Fikret, “Basîrî’nin Farsça Divanı”, Yüksek Lisans Tezi,
Danışman: Prof. Dr. Adnan Karaismailoğlu, Kırıkkale, Kırıkkale
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
Anabilim Dalı, 2001, III+33+[4]+86 sayfa.
V.b.7. Karaca, Abdullah, “Kemal Paşazâde’nin Dekâyıku’l-Hakâyık’ı (Metin-
İndeks)”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Adnan
Karaismailoğlu, Kırkkale, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 2002, 177
sayfa.
V.b.8. Küçük, Recep, “Sümbülzâde Vehbî’nin Farsça Divançesi”, Yüksek
Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Adnan Karaismailoğlu, Kırıkkale,
Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı, 2010, X+35+56 sayfa.
VI. Harran Üniversitesi
VI.a. Doktora Tezleri
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 119
VI.a.1. Harran Üniversitesi Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalında
31.12.2010 itibariyle hazırlanan doktora tezi bulunmamaktadır.
VI.b. Yüksek Lisans Tezleri
VI.b.1. Almaz, Hasan, “Şehriyâr'ın Hayatı, Sanatı ve Şiirlerinin Özellikleri”,
Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. İbrahim Düzen, Şanlıurfa,
Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı, 1997, VI+ 135+[10] sayfa.
VI.b.2. Yaşar, Sebahattin, “Örfî-i Şîrâzî'nin Gazelleri (Tenkitli Metin)”, Yüksek
Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. İbrahim Düzen, Şanlıurfa, Harran
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
Anabilim Dalı, 1997, 284 sayfa.
VII. Dicle Üniversitesi
VII.a. Doktora Tezleri
VII.a.1. Dicle Üniversitesi Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalında 31.12.2010
itibariyle hazırlanan doktora tezi bulunmamaktadır.
VII.b. Yüksek Lisans Tezleri
VII.b.1. Acar, Hayrullah, “Nizâmi-yi Gencevî`nin Mahzenü`l-esrâr Mesnevisine
Osmanlı Sahasında Yazılmış Türkçe Nazireler”, Yüksek Lisans
Tezi, Danışman: Yard. Doç. Dr. Halil Çeçen, Diyarbakır, Dicle
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları
Anabilim Dalı, 2002, 150 sayfa.
VII.b.2. Selçuk, Ersin, “Kâtibî`nin Hayatı ve Kasidelerinin Tahkikli Metni”,
Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Yard. Doç. Dr. Halil Çeçen,
Diyarbakır, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu
Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 2002, 238 sayfa.
VII.b.3. Aslanoğlu, Osman, “Nîmâ Yûşîc`in Hayatı, Şiiri, Edebi Şahsiyeti ve
Etkileri”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Hulusi Kılıç,
Diyarbakır, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu
Dilleri ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 2006, 126 sayfa.
Kaynakça
120 Kadir TURGUT
Başaran, Orhan, Fars Dili ve Edebiyatı İle İlgili Bazı Sözlük ve Gramerler, Atatürk
Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayını, Erzurum 2000.
Başaran, Orhan, Farsça Grameri Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi, Atatürk
Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayını, Erzurum 2000.
Çelik, Ahmet, “Tanzimat’tan Günümüze Türkiye’de Farsça Öğretimi”, Yayınlanmamış
Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Mehmet Kanar, İstanbul Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Fars Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, 2005.
Çiçekler, Mustafa, “Tanzimat Sonrası Türkiye’de Farsça Eğitimi”, Name-i Aşina, Kış-
İlkbahar 2004, sayı: 15-16, s. 85-102.
Çiçekler, Mustafa, Farsça Matbu Eserler Kataloğu (Osmanlı'dan Günümüze),
(yayınlanacak)
Duru, Necip Fazıl, “Türkiye Üniversitelerinde Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin Eserleri
ve Mevlevîlikle İlgili Yapılmış Doktora ve Yüksek Lisans Çalışmaları”, Nüsha-
Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, yıl: 4, sayı: 15, Ankara, Güz 2004, s. 41-52.
İran Türkçe Yayınları Bibliyografyası (1979-1990), Ankara, İran İslam Cumhuriyeti
Ankara Büyük Elçiliği Kültür Müsteşarlığı, 1991.
Kanar, Mehmet, “Fars Dili ve Edebiyatı Alanında Türkeye’de Yapılan Bazı Akademik
Çalışmalar ve Yayınlar (Mütercimin Eki)”, Muhammed Emin Riyâhî, Osmanlı
Topraklarında Fars Dili ve Edebiyatı, çev. Mehmet Kanar, İstanbul, İnsan
Yayınları, 1995.
Karaismailoğlu, Adnan, Mevlana Kitaplığı Kataloğu, Konya, Selçuk Üniversitesi
Selçuklu Araştırmaları Merkezi, 1996.
Karaismailoğlu, Adnan, Sait Okumuş, Fahrettin Coşguner, Mevlana Bibliyografyası,
Konya, Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2006.
Mevlana Bibliyografyası – Bibliography of Mawlana, Ankara, Milli Kütüphane
Başkanlığı Yayınları, 2007.
Önder, Mehmet, İsmet Binark, Mustafa Nejat Sefercioğlu, Mevlana bibliyografyası I:
Basmalar (Kitap-Makale); II: Yazmalar, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür
Yayınları, 1974.
Öz, Yusuf, “Modern İran Edebiyatı Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi”, Nüsha
Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, Bahar 2003, yıl: III, sayı: 9, s. 35-54.
Öztürk, Mürsel, “Türkiye’de Farsça Eğitimi ve Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi”,
http://www.irankulturevi.com/lang-tr-TRKYEDEFARSAETM.cgi (23.11.2010).
Şahinoğlu, M. Nazif ve M. Sadi Çögenli, Eski Harflerle Basılmış Farsça Dilbilgisi
Kitapları Kotalogu, Erzurum Atatürk Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi
Ofset Tesisleri, 1989.
Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalları Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri 121
Taşdelen, Sinan, “Mevlâna ve Mevlevîlik Bibliyografyası”, Konya’dan Dünya’ya
Mevlâna ve Mevlevîlik, Konya 2002, s. 353-366.
Tekin, Mustafa, “Mevlânâ Bibliyografyası”, Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma
Dergisi Mevlânâ Özel Sayısı, yıl: 6, s. 14, Ankara, Ocak-Haziran 2005, s. 735-
774; İstem, yıl: 5, sayı: 10, 2007, s. 345-398
Temizel, Ali, “Mevlevîlikle İle İlgili Eski Harfli Türkçe Eserler”, Nüsha Şarkiyat
Araştırmaları Dergisi, yıl: 5, sayı. 18, Ankara, Yaz 2005, s. 99-114.
Türkiye’de Basılmış Farsça Eserler, Çeviriler ve İran’la İlgili Yayınlar
Bibliyografyası, Ankara, Milli Kütüphane Genel Müdürlüğü - Başbakanlık
Basımevi, 1971.
Yediyıldız, Bahaeddin, “Türkiye’de Yapılan Araştırmalara Göre İran ve İranlılar”, İran
ve Türkiye Arasındaki Tarihi ve Kültürel İlişkiler Konulu Makaleler
Mecmuası I, İslami Kültür ve İlişkiler Teşkilatı - Türk Tarih Kurumu, 2002,
s.185-216.
Yıldırım, Nimet, Fars Edebiyatında Kaynaklar, Erzurum, Atatürk Üniversitesi FenEdebiyat
Fakültesi Yayını, 2001.
Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (http://tez2.yok.gov.tr/) (31.12.2010)
http://193.140.14.73 (31.12.2010)
http://atauni.edu.tr/#sayfa=edebiyat-fakultesi-tarihce (31.12.2010)
http://fef.harran.edu.tr/dogudilleri/index.html (31.12.2010)
http://fef.karatekin.edu.tr/tarihce.aspx (31.12.2010)
http://katalog.dicle.edu.tr/yordamtk.htm (31.12.2010)
http://ktp.isam.org.tr (31.12.2010)
http://kutuphane.atauni.edu.tr (25.11.2010)
http://kutuphane.kku.edu.tr/yordam.htm (31.12.2010)
http://papirus.ankara.edu.tr/web/catalog/search.php (31.12.2010)
http://www.agri.edu.tr/birimler/fenedebiyat/menuislem.php?x=4 (31.12.2010)
http://www.alparslan.edu.tr/_akademik/fef/fef_birimler.html (31.12.2010)
http://www.edebiyat.selcuk.edu.tr/Edebiyat_Web/web/dogudil/ana%20bilim%20dallari/Fars%20Dili/index.htm
(31.12.2010)
http://www.erciyes.edu.tr/tr/index.asp?menu=Akademik&eru_sayfa=fakulteler
(31.12.2010)
http://www.irankulturevi.com/turkce/farsca/ataturk.htm (31.12.2010)
122 Kadir TURGUT
http://www.irankulturevi.com/turkce/farsca/kirik.htm (31.12.2010)
http://www.istanbul.edu.tr/edebiyat/bolum_sayfasi/dogudilleri/fars_dili.htm
(31.12.2010)
http://www.kku.edu.tr/fen_edebiyat/detay.php?git=badalbas&id=63 (31.12.2010)
http://www.kutuphane.istanbul.edu.tr/library/default.htm (31.12.2010)
http://www.kutuphane.selcuk.edu.tr/index.aspx (31.12.2010)