Prof. Dr. Derya ÖRS

Hayatı
Fereydûn-i Muşîrî, 30 Şehriver 1305 (22 Eylül 1926)’da Tahran’da dünyaya gelir. Yedi yaşına kadar Tahran’da büyüyen Muşîrî, PTT’de çalışan babasının tayini nedeniyle ailesiyle birlikte Meşhed’e gider ve çocukluğunun ikinci yedi yılını Meşhed’de geçirerek ilk öğrenimini burada tamamlar. Ailesi, Şehrîver 1320 (Ağustos 1941)i olaylarının patlak vermesi sonucu Tahran’a geri dönmek zorunda kalınca orta öğrenimine Tahran’da devam eder. Daha sonra Tahran Üniversitesi Fars Dili ve Edebiyatı Bölümü’ne girer.

Klâsik İran şiirinde, her şairin şiirin eksenini oluşturan pek çok anahtar kelime ve kavram vardır. Bu anahtar kelime veya kelimeler hiç kuşkusuz şairden şaire farklılık gösterir. Örneğin bu kelime Mevlânâ’da “ilâhî aşk”, Hayyâm’da “şarap”, Firdevsî’de “kahramanlık” biçiminde görünür. Bu anahtar kelimelerden birisi de İran şiirinin başlangıcından bu yana geniş bir kullanım alanı bulmuş olan “felek” kelimesidir. İran edebiyatında şairler tarafından “felek” kelimesine yüklenen çeşitli anlamlarla oluşturulmuş yüzlerce terkip, teşbih, kinaye ve istiare bulunmaktadıri; bu terkiplerin ve mazmunların büyük kısmı İran edebiyatı yoluyla Divan Edebiyatımıza da girmiştir.

Özet: 7./13. yüzyılın büyük mutasavvıf yazarlarından birisi olan Necmuddîn-i Râzî, Moğol istilâsından kaçarak Anadolu topraklarına sığınmış ve klâsik Fars edebiyatının önemli eserlerinden birisi sayılan Mirsâdu’l-İbâd adlı ta­savvufî kitabını Sivas’ta kaleme alarak Selçuklu sultanı Alâuddîn Keykubâd’a ithaf etmiştir. Bu makalede Necmuddîn-i Râzî’nin yaşadığı dö­nemin sosyal ve siyasal özellikleri üzerinde durulmuş, yazarın hayat hikâyesi ve eserleri ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Necmuddîn-i Râzî, İran, tasavvuf, Mirsâdu’l-İbâd.

Najm al-din Razi: His Life and Works

Özet: 13. yüzyılın büyük mutasavvıf düşünürü Mevlânâ, Mesnevi ve Fîhi Mâfîh gibi manzum ve mensur eserlerinde aslında Kur’an’ı tefsir etmiş, özellikle Mesnevi’de Kur’an’da dile getirilen pek çok konuyu Kur’an’a ya­bancı olan geniş halk kitlelerinin dahi anlayabileceği şekilde kıssalarla açık­lamaya ve yorumlamaya çalışmıştır. Mevlânâ’yı anlamak için onun Kur’an ve sünnet konusundaki anlayışını ve yaklaşımını doğrudan kendi eserlerinden yola çıkarak sağlıklı bir şekilde ortaya koymak şarttır. Çünkü bütün ömrünü Kur’an’a ve İslâmî bilimlere hizmetle geçirmiş olan bu büyük İslâm âlimini, İslâm’ın iki ana kaynağı olan Kur’an’dan ve sünnetten soyutlayarak anlamak ya da anlatmak mümkün değildir.
Anahtar Kelimeler: Mevlânâ, Kur’an, tasavvuf.

Mavlana and Koran

Özet: Dünya çapında şöhrete sahip romantik bir şair olan Muhammed Hüseyin Şehriyar, çağdaş İran edebiyatının en önemli temsilcilerindendir. Eserlerinde de görüldüğü üzere, duygusallık onun şiirinin yapısal özelliklerinden birisidir. Bu makalede Şehriyar’ın duygu ve düşünce dünyasını şekillendiren, maddî ve manevî unsurlar ele alınmış, şairin duygu dünyasının şiirlerine nasıl yansıdığı ve muhatabını nasıl etkilediği üzerinde durulmuştur.


Sentimental Themes of Shahriar’s Poetry

Summary: Muhammad Hossein Shahriar, a great romantic poet who has a worldwide fame, is one of the most important representatives of modern Persian poetry. As we know from his works, sentimentality is one of considerable characteristic of his poetry. In this article, we have studied on some physical and moral elements of his emotional and mental world that shapes and affects his poetic approaches.

Özet: Türkçe ile Farsça, Türk edebiyatı ile Fars edebiyatı arasında tarihî bir bağ vardır. Klasik dönem Türk edebiyatı ve Türk tarihi araştırmalarında Fars dilinden ve Farsça yazılmış eserlerden yararlanmak kaçınılmazdır. Bu makalede, Türkoloji araştırmalarında Farsçanın yeri ve önemi üzerinde durulmuş, Türkoloji ile İranoloji arasında kurulması gereken bilimsel bağ konusundaki sorunlar ve çözümler ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler: Türkoloji, İranoloji, Türk dili, Fars Dili



The Place of Persian Language in Turcology Researches

Summary: There is an historical relation between Turkish and Persian languages and literatures. Using of Persian language and the sources written in Persian is inevitable for the classical Turkish poetry and Turkish history researches. In this article, we have tried to show the place and importance of Persian language for Turcology studies and talked about the problems and solutions in connection with Turcology and Iranology.