Zahide AY*
ORTA ASYA’DA ŞİİLİK: HORASAN, MAVERAÜNNEHİR VE BEDAHŞAN’A İSMAÎLÎLİĞİN GİRİŞİ VE GELİŞİMİ
TÜRK KÜLTÜRÜ ve HACI BEKTAŞ VELÎ ARAŞTIRMA DERGİSİ / 2012 / 62 271
ORTA ASYA’DA ŞİİLİK: HORASAN, MAVERAÜNNEHİR VE
BEDAHŞAN’A İSMAÎLÎLİĞİN GİRİŞİ VE GELİŞİMİ
Zahide AY*
Özet
Bu çalışmanın amacı, günümüzde Orta Asya olarak adlandırılan, geçmişte yer yer Horasan,
Transoxiana, Maveraünnehir, Türkistan, Toharistan, Bedahşan gibi adlarla anılan bölgelerde
genelde Şiiliğin özelde İsmaîlîliğin tarihsel gelişimini analiz etmektir. Şiiliğin öğretisel
gelişimi üzerinde değil, bölgedeki tarihsel gelişimi üzerinde durulmuştur. Bu yapılırken de
çalışmamızın konusu olan bölgeler ele alınmıştır. Şiiliğin Arap yarımadası, Irak ve güney
batı İran bölgelerindeki gelişimi bahis konusu yapılmamıştır. Horasan ve Maveraünnehir’de
IX. yüzyılın ilk yarısında yayılmaya başlayan İsmaîlîliğin bugünkü temsilcileri olan Bedah-
şan İsmaîlîleri ve onların geleneğindeki Nasır-ı Hüsrev ve Ahmed-i Yesevi’nin rolü üzerinde